Groente

Wat is groente?

Groenten zijn de eetbare delen van een plant. Eetbare paddenstoelen, komkommer, tomaat, paprika en avocado worden tot de groenten gerekend. Groente staat in de Schijf van Vijf. 

Uit welke landen komen onze groenten?

Onze groenten komen uit de hele wereld. Op de zak, het schap of de kist met groente staat waar ze precies vandaan komen. 

Welke soorten groente zijn er?

Deze soorten groente zijn er: 

• Bladgroenten, bijvoorbeeld: andijvie, sla, spinazie, veldsla, ijsbergsla, raapstelen, raapstelen, postelein. 
• Vruchtgroenten, bijvoorbeeld: courgette, komkommer, paprika, pompoen, tomaten, aubergine, zoete maïs, avocado, artisjok.
• Wortel- en knolgewassen, bijvoorbeeld: rode bieten, bospeen, waspeen, knolselderij, radijs, winterpeen, koolraap, schorseneren, pastinaak, rettich. 
• Koolsoorten, bijvoorbeeld: bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, koolrabi, rode kool, savooiekool, spitskool, witte kool, spruitjes, paksoi.   
• Uien, bijvoorbeeld: ui, knoflook, bosui, prei. 
• Stengelgewassen, bijvoorbeeld: bleekselderij, venkel, asperge, artisjok, rabarber, bamboe.
• Kiemgroenten, bijvoorbeeld: taugé, alfalfa.
• Overige groenten, bijvoorbeeld: witlof, paddenstoelen, champignons en de groenten die botanisch gezien vallen onder de peulvruchten: doperwten, kousenband, peulen, snijbonen, sperziebonen, tuinbonen.

(Zoete) aardappelen, andere knolgewassen, peulvruchten en groentesappen vallen buiten de definitie van groente, door hun afwijkende voedingswaarde of gebruik.

Kom meer te weten over deze groentesoorten:

Hoeveel groente eten we in Nederland?

We eten gemiddeld 153 gram groente per dag. Volwassenen (167 gram) eten meer groente dan kinderen (100 gram). De groente-inname neemt toe met de leeftijd. Zo’n 81% van de groente eten we tijdens de avondmaaltijd, 12% tijdens de lunch en 6% tussendoor. 

De top 10 van de meest gegeten groente

1. Tomaat
2. Komkommer
3. Wortel
4. Sla
5. Gemengde groente voorgesneden
6. Ui
7. Broccoli
8. Sperziebonen
9. Paprika
10. Bloemkool

Hoe bewaar je groente?

Sommige soorten groente - zoals sla en bloemkool - bewaar je liever in de koelkast. Andere groentesoorten - zoals tomaat en komkommer - bewaar je juist liever buiten de koelkast. Als je groente op de beste plek bewaart, is het langer houdbaar of de smaak blijft beter behouden. Hoe langer je groente wilt bewaren, hoe meer invloed de bewaarplek heeft.

Gedurende de tijd gaat de smaak en structuur van groente achteruit. Hoe snel de kwaliteit van groente achteruitgaat, hangt af van de soort groente en de bewaarplek. Kijk, ruik en proef bij ongesneden groenten of het nog goed is.

Tip: De samenstelling van groente verandert al een paar uur na de oogst. Voor behoud van alle voedingsstoffen is het de meeste soorten verse groente aan te raden ze niet langer dan 2 tot 5 dagen te bewaren. Voorgesneden groenten eet je het beste dezelfde dag. 

Hoe maak je groente klaar?

Er zijn verschillende manieren om groente klaar te maken, zoals koken en stomen. Het is belangrijk groente voor de bereiding altijd eerst te wassen om vuil en stof te verwijderen. 

De bereidingswijze heeft invloed op hoeveel voedingsstoffen het lichaam uit de groente opneemt. Voedingstoffen worden gemakkelijker door het lichaam opgenomen uit bereide groenten. Wissel daarom verschillende bereidingswijzen en rauwkost af.

Kun je groente beter koken of stomen?

Groente verliest tussen de 20 en 50% van de vitamines bij het koken. Daarom geldt het advies groente niet langer dan nodig te koken in weinig water. Bekijk de kooktijd per groentesoort.

Ook zijn groenten te blancheren of te  stomen. Bij stomen blijft er meer smaak en blijven er meer vitamines behouden. Het is aan te raden groente uit blik of pot kort te verwarmen totdat het water kookt. Kook diepgevroren groente met weinig water volgens de gebruiksaanwijzing op de verpakking.

Wat is het verschil tussen voorgesneden en ongesneden groente?

Voorgesneden groente kan minder vitamine C bevatten dan ongesneden groente. Bij het schillen en snijden gaat vitamine C verloren. Het verlies van vitamine C blijft beperkt als de voorgesneden groente onder laag zuurstof (beschermende atmosfeer) is ingepakt.

Is alle groente veilig om te eten?

Op groente kunnen resten van bestrijdingsmiddelen achterblijven. Maar dat zijn er zo weinig dat ze niet schadelijk zijn voor de gezondheid. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit controleert of er niet meer resten op groente zitten dan wettelijk is toegestaan. In de biologische sector worden minder bestrijdingsmiddelen ingezet. De middelen die gebruikt worden, zijn van natuurlijke oorsprong. Ze zijn gunstiger voor het milieu. 

Wat zijn de risico’s van nitraat in groente?

Nitraat is een stof die van nature voorkomt in groente. Deze kan tijdens het bereiden of bewaren worden omgezet in nitriet. Onderzoek laat zien dat bij het eten van nitraatrijke groente de risico’s voor de gezondheid verwaarloosbaar klein zijn.

Kun je ziek worden van bacteriën en virussen op groente?

Op groente kunnen ziekmakende bacteriën of virussen voorkomen, zoals salmonella en E. coli. Zij kunnen een voedselinfectie veroorzaken. Het is daarom belangrijk om groente altijd zorgvuldig te wassen voor gebruik onder stromend water. Daarmee verwijder je vuil en stof en eventueel aanwezige ziekmakende bacteriën.

Op groente kan ook schimmel ontstaan. Is dit zichtbaar, dan kun je dat gedeelte beter niet eten. Ook zie je soms roestplekken op groente. De groente ziet er dan minder mooi uit, maar verder zijn ze onschadelijk.

Zitten er natuurlijke gifstoffen in groente?

In sommige groenten zitten van nature hele kleine hoeveelheden natuurlijke gifstoffen. Dat zijn er zo weinig dat ze niet schadelijk zijn voor de gezondheid. De kans is klein dat je te veel natuurlijke gifstoffen binnenkrijgt. 

In groene tomaten zit de natuurlijke gifstof tomatine. In de groene delen van aardappelen zit de natuurlijke gifstof solanine. Deze groene delen van de aardappel kun je niet eten en kun je het beste wegsnijden. Sommige groenten kun je beter niet rauw eten vanwege de natuurlijke gifstoffen. Voorbeelden zijn champignons en sperziebonen.

Zitten er schadelijke stoffen in groente?

Op en in groente kunnen schadelijke stoffen zitten. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om resten van zware metalen door milieuvervuiling. Dit is in Nederland nauwelijks een probleem.

Bekijk ook deze veelgestelde vragen over veilig groente eten:

Waarom is groente gezond?

Mensen die veel groente (en fruit) eten hebben een lager risico op hartziekte en beroerte. Ook hangt het eten van groente samen met een lagere kans op darmkanker. Daarnaast is er een verband tussen het eten van groene bladgroente en een lager risico op diabetes type 2 en longkanker.

Groente eten is dus goed voor de gezondheid. Maar er is niet één groente die in alle voedingsstoffen kan voorzien. Verschillende soorten groente eten is daarom de beste manier om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Groente bevat weinig calorieën, maar wel veel voedingsvezels. Het eten van groente verzadigt meer dan het drinken van groente.

Hoe beschermen groenten je tegen ziekten?

Het is niet duidelijk welke stoffen uit groente precies beschermen tegen chronische ziekten. Waarschijnlijk gaat het om de verschillende (combinaties van) vitamines, mineralen, vezels en andere stoffen in groente. Om die reden kan een vitaminepil groente niet vervangen. 

Wat is de voedingswaarde van groente?

Groente levert belangrijke voedingsstoffen, zoals vitamines en mineralen en voedingsvezels. In groente zit onder andere vitamine C, vitamine A, foliumzuur, kalium, ijzer en calcium. In groente zitten daarnaast veel bioactieve stoffen, zoals carotenoïden.

De hoeveelheden voedingsstoffen verschillen erg tussen de verschillende groentesoorten. Ook binnen dezelfde soort kunnen verschillen bestaan, afhankelijk van het ras, het seizoen, de bodem, de bemesting en het klimaat. Er zijn geen aanwijzingen dat biologisch geteelde groente meer voedingsstoffen bevat.  

• Vitamine C zit vooral veel in spruitjes en gele en rode paprika. Groenten zijn samen met fruit de belangrijkste bron van vitamine C.
• De bioactieve stof carotenoïden kan in het lichaam worden omgezet in vitamine A. Die zit in worteltjes, koolsoorten en donkergroene bladgroenten zoals spinazie, postelein, paksoi, andijvie en snijbiet.  
• Foliumzuur is nodig voor de groei en het in stand houden van het lichaam en voor de aanmaak van rode en witte bloedcellen. Groenten zijn de beste leverancier van foliumzuur. Met name groene bladgroenten vormen een belangrijke bron. 
• Kalium is belangrijk voor een normale bloeddruk. Het zit vooral in tomaat en sla. 9% van de kalium die de Nederlander gemiddeld binnenkrijgt is afkomstig uit groenten. 
• IJzer hebben we nodig voor het transport van zuurstof in ons lichaam en de stofwisseling. IJzer zit vooral in groene groenten. Van de hoeveelheid ijzer in plantaardige voeding neemt ons lichaam tussen de 1 en 10% op. 
• Koolhydraten leveren energie, bij groente vooral in de vorm van suiker. Groente en fruit leveren samen 5% van de hoeveelheid energie die de gemiddelde Nederlander binnenkrijgt. Groenten zijn goed voor 3%. 
• Voedingsvezels zijn belangrijk voor een goede darmwerking. Groente is een goede bron van voedingsvezels. 

Avocado wijkt qua voedingswaarde af van andere soorten groenten. Het bevat in tegenstelling tot andere groenten veel vet. Het vet in avocado is voornamelijk oliezuur, dat is een onverzadigd vet. Onverzadigd vet verlaagt het LDL-cholesterol van het bloed. Met een avocado krijg je dus goede vetten binnen, net zoals met olie, zachte en vloeibare margarine, vette vis en noten.

Veelgestelde vragen over groente en gezondheid:

Hoeveel groente per dag heb ik nodig?

Voor volwassenen geldt het advies om minimaal 250 gram groente per dag te eten. Je kunt je dagelijkse porties groente makkelijk spreiden over de dag. Als je steeds andere groente kiest, krijg je alle voedingsstoffen uit groente binnen die je nodig hebt. Je kunt groente beter eten dan drinken. Lees meer over welke groente(producten) wel en niet in de Schijf van Vijf staan en vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een voedingsadvies op maat. 

Hoe kan ik genoeg groente eten?

Vind je het lastig om genoeg groente te eten? Bekijk dan deze tips.

• Groente kun je op heel veel manieren klaarmaken. Je kunt ze verwerken in een pastasaus, curry of stoofpot, rauw eten in een salade, koken of roerbakken. Zoek je inspiratie? Bekijk dan onze recepten en filter op groenterecepten.
• Eet je losse groenten bij de avondmaaltijd? Schep die dan eerst op en vul er de helft van je bord mee. Zitten de groenten verwerkt in een gerecht? Doe er dan meer groente in dan je normaal zo doen. Zo eet je vanzelf meer groenten.
• Je hoeft die 250 gram groente niet in één keer te eten. Je kunt het verspreiden in verschillende porties over de dag. Doe bijvoorbeeld plakjes komkommer of tomaat op je brood, eet wat snackgroenten als tussendoortje, of maak nog een extra salade bij de avondmaaltijd.

Voor de 250 gram tellen de groente zoals je het eet, dus bijvoorbeeld rauw of gekookt. Het kan soms lastig in te schatten zijn hoeveel dit nu precies is als het op je bord ligt. Onderstaande afbeeldingen geven je een idee.

Wat staat er op het etiket?

Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket.

Keurmerken

Aan keurmerken is te zien hoe groente is geteeld. Groente met een keurmerk voldoet aan de voorschriften van de organisatie die het keurmerk verstrekt. Je kunt letten op de topkeurmerken, dat zijn keurmerken die het hoogst scoren op duurzaamheid en controle en transparantie:

• Europees Biologisch
• EKO-NL 3 sterren
• Demeter
• Fairtrade (sperziebonen en sugarsnaps)
• Rainforest Alliance
• Fair for Life

Hoe duurzaam is groente?

De milieudruk van groente is laag en is per kilo vergelijkbaar met andere plantaardige productgroepen, zoals granen, peulvruchten en brood. De teeltfase draagt met afstand het meeste bij aan de klimaatbelasting van groente. Alleen als groente per vliegtuig vervoerd wordt, kan dat grotere emissies opleveren, maar dat gebeurt nog nauwelijks. De meeste supermarkten zijn (bijna) gestopt met het invliegen van verse groente en fruit.

In Nederland komt groente uit de volle grond, uit de plastictunnel, uit de onverwarmde of uit de verwarmde kas. Ook wordt een deel geïmporteerd. Op verse en verpakte groente moet verplicht het land van herkomst staan. Dat geldt niet voor de teeltmethode of de methode van vervoer. Lees meer over duurzaam groente kiezen.

Groenten van het seizoen worden in de volle grond, onder plastic tunnels of in onverwarmde kassen geteelt. Seizoensgroente zijn minder belastend voor het klimaat dan geïmporteerde groenten die met het vliegtuig worden ingevlogen of groenten uit gasgestookte verwarmde kassen. In de seizoenskalender is te zien welke groente wanneer in Nederland in het seizoen zijn.

Als je meer rekening wilt houden met de milieu-impact, kun je kiezen voor groenten met een topkeurmerk.

Wat is natuurvriendelijke teelt?

Een groenteteler heeft een GlobalGap-certificaat nodig om zijn producten aan supermarkten te kunnen verkopen. Global Good Agricultural Practice (GlobalGAP) stelt wereldwijd eisen aan boeren en tuinders voor voedselveiligheid, duurzaamheid en kwaliteit. Hiernaast kunnen groentetelers en bedrijven die hun groente kopen eigen afspraken maken over natuurvriendelijke teelt. 

Kenmerken van natuurlijke teelt zijn:

• Telers gebruiken zaden die minder gevoelig zijn voor plagen en ziekten. Het telen gebeurt in die klimaatgebieden waar de groenten van nature het beste groeien.
• Er worden geen of slechts minimaal bestrijdingsmiddelen gebruikt. Wanneer het toch nodig is worden de minst belastende middelen gebruikt. Voor bemesting worden alleen organische stoffen gebruikt van het eigen bedrijf. 
• Het is wisselteelt. Dit belast de grond minder omdat de gewassen elk jaar ergens anders staan.
• Er is geen sprake van genetische manipulatie.
• Binnen 2 uur na de oogst worden de gewassen verwerkt.