Groente
Het advies is om minimaal 250 gram groente per dag te eten. Groente staat in de Schijf van Vijf en levert weinig calorieën en veel voedingsstoffen. Groente geeft veel voordelen voor de gezondheid en hangt samen met een lager risico op chronische ziekten.
Was groente altijd grondig onder stromend water om vuil en stof te verwijderen.
Er is biologische
groente beschikbaar en groente met verschillende duurzaamheidstopkeurmerken.
Wat is groente?
Groenten zijn de eetbare delen
van een plant. Eetbare paddenstoelen, komkommer,
tomaat, paprika en avocado worden tot de groenten gerekend. Groente staat in de Schijf van Vijf.
Uit welke landen komen onze groenten?
Onze groenten komen uit de hele wereld. Op de zak, het
schap of de kist met groente staat waar ze precies vandaan komen.
Welke soorten groente zijn er?
Deze soorten groente zijn er:
- Bladgroenten, bijvoorbeeld: andijvie, sla, spinazie, veldsla, ijsbergsla, raapstelen, raapstelen, postelein.
- Vruchtgroenten, bijvoorbeeld: courgette, komkommer, paprika, pompoen, tomaten, aubergine, zoete maïs, avocado, artisjok.
- Wortel- en knolgewassen, bijvoorbeeld: rode bieten, bospeen, waspeen, knolselderij, radijs, winterpeen, koolraap, schorseneren, pastinaak, rettich.
- Koolsoorten, bijvoorbeeld: bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, koolrabi, rode kool, savooiekool, spitskool, witte kool, spruitjes, paksoi.
- Uien, bijvoorbeeld: ui, knoflook, bosui, prei.
- Stengelgewassen, bijvoorbeeld: bleekselderij, venkel, asperge, artisjok, rabarber, bamboe.
- Kiemgroenten, bijvoorbeeld: taugé, alfalfa.
- Overige groenten, bijvoorbeeld: witlof, paddenstoelen, champignons en de groenten die botanisch gezien vallen onder de peulvruchten: doperwten, kousenband, peulen, snijbonen, sperziebonen, tuinbonen.
(Zoete) aardappelen, andere knolgewassen, peulvruchten
en groentesappen vallen buiten de definitie van groente, door hun afwijkende
voedingswaarde of gebruik.
Groentezoeker
Wil je meer weten over een specifieke groentesoort? Hieronder kun je hem opzoeken. Je krijgt dan informatie over het bereiden, bewaren en de duurzaamheid ervan.
Hoeveel groente eten we in Nederland?
We eten gemiddeld 153 gram groente per dag. Volwassenen (167 gram) eten meer groente dan kinderen (100 gram). De groente-inname neemt toe met de leeftijd. Zo’n 81% van de groente eten we tijdens de avondmaaltijd, 12% tijdens de lunch en 6% tussendoor.
De top 10 van de meest gegeten groente
- Tomaat
- Komkommer
- Wortel
- Sla
- Gemengde groente voorgesneden
- Ui
- Broccoli
- Sperziebonen
- Paprika
- Bloemkool
Hoe bewaar je groente?
Voor de meeste soorten verse groente is het aan te raden ze niet
langer dan 2 tot 5 dagen te bewaren. Dan blijven alle voedingsstoffen behouden.
Voorgesneden groenten kunnen het best op dezelfde dag worden gegeten. Als
het niet lukt om groente zo snel op te eten, is invriezen, conserveren, drogen
of inleggen in zuur een optie om groente langer te bewaren. Bij conserveren
(blik/glas) en inleggen in zuur wordt vaak zout en suiker toegevoegd.
De samenstelling van groente verandert al een paar uur na de
oogst. De smaak en structuur gaan achteruit. Hoe snel de kwaliteit van groente
achteruit gaat, hangt af van de soort groente.
Wat zijn de belangrijkste tips voor het bewaren van
groente?
Vruchtgroenten als
tomaat, paprika en komkommer kunnen beter niet in de koelkast worden bewaard,
want dan treedt er koudebederf op.
Andere bewaartips:
- Verwijder groenten uit de koelkast zodra er schimmel
op zit.
- Houd de groentelade van je koelkast goed schoon.
- Bewaar groenten niet in een te kleine ruimte en laat
ze niet vallen.
- Bewaar groenten niet in afgesloten plastic zakken,
maar in vocht- en luchtdoorlatend papier of gewoon een open zak.
Meer bewaartips.
Hoe maak je groente klaar?
Er zijn verschillende manieren om groente klaar te
maken, zoals koken en stomen. Het is belangrijk groente voor de bereiding
altijd eerst te wassen om vuil en stof te verwijderen.
De bereidingswijze heeft invloed op hoeveel
voedingsstoffen het lichaam uit de groente opneemt. Voedingstoffen worden
gemakkelijker door het lichaam opgenomen uit bereide groenten. Wissel daarom
verschillende bereidingswijzen en rauwkost af.
Kun je groente beter koken of stomen?
Groente verliest tussen de 20
en 50% van de vitamines bij het koken. Daarom geldt het advies groente niet
langer dan nodig te koken in weinig water. Bekijk de kooktijd per groentesoort.
Ook zijn
groenten te blancheren of te stomen. Bij stomen blijft er meer smaak en blijven er meer
vitamines behouden. Het is aan te raden groente uit blik of pot kort te
verwarmen totdat het water kookt. Kook diepgevroren groente met weinig water
volgens de gebruiksaanwijzing op de verpakking.
Wat is het verschil tussen voorgesneden en ongesneden
groente?
Voorgesneden groente kan minder vitamine C bevatten dan ongesneden groente. Bij
het schillen en snijden gaat vitamine C verloren. Het verlies van
vitamine C blijft beperkt als de voorgesneden groente onder laag zuurstof (beschermende atmosfeer) is ingepakt.
Is alle groente veilig om te eten?
Op groente kunnen resten van
bestrijdingsmiddelen achterblijven. Maar dat zijn er zo weinig dat ze niet
schadelijk zijn voor de gezondheid. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit controleert
of er niet meer resten op groente zitten dan wettelijk is toegestaan. In de
biologische sector worden minder bestrijdingsmiddelen ingezet. De
middelen die gebruikt worden, zijn van natuurlijke oorsprong. Ze zijn gunstiger
voor het milieu.
Wat zijn de risico’s van nitraat in groente?
Nitraat is een stof die van nature voorkomt in groente. Deze kan tijdens het bereiden of bewaren worden omgezet in nitriet. Onderzoek laat zien dat bij het eten van nitraatrijke groente de risico’s voor de gezondheid verwaarloosbaar klein zijn.
Kun je ziek worden van bacteriën en virussen op
groente?
Op groente kunnen ziekmakende bacteriën of virussen voorkomen, zoals salmonella en E. coli. Zij kunnen een voedselinfectie veroorzaken. Het is daarom belangrijk om groente altijd zorgvuldig te wassen voor gebruik onder stromend water. Daarmee verwijder je vuil en stof en eventueel aanwezige ziekmakende bacteriën.
Op groente kan ook schimmel ontstaan. Is dit zichtbaar, dan kun je dat gedeelte beter niet eten. Ook zie je soms roestplekken op groente. De groente ziet er dan minder mooi uit, maar verder zijn ze onschadelijk.
Zitten er natuurlijke gifstoffen in groente?
In sommige groenten zitten van nature hele kleine hoeveelheden natuurlijke gifstoffen. Dat zijn er zo weinig dat ze niet schadelijk zijn voor de gezondheid. De kans is klein dat je te veel natuurlijke gifstoffen binnenkrijgt.
In groene tomaten zit de natuurlijke gifstof tomatine. In de groene delen van aardappelen zit de natuurlijke gifstof solanine. Deze groene delen van de aardappel kun je niet eten en kun je het beste wegsnijden. Sommige groenten kun je beter niet rauw eten vanwege de natuurlijke gifstoffen. Voorbeelden zijn champignons en sperziebonen.
Zitten er schadelijke stoffen in groente?
Op en in groente kunnen schadelijke stoffen zitten. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om resten van zware metalen door milieuvervuiling. Dit is in Nederland nauwelijks een probleem.
Waarom is groente gezond?
Mensen die veel groente (en fruit) eten hebben een
lager risico op hartziekte en beroerte. Ook hangt het eten van groente samen
met een lagere kans op darmkanker. Daarnaast is er een verband tussen het eten
van groene bladgroente en een lager risico op diabetes type 2 en longkanker.
Groente eten is dus goed voor de gezondheid. Maar er
is niet één groente die in alle voedingsstoffen kan voorzien. Verschillende
soorten groente eten is daarom de beste manier om voldoende voedingsstoffen binnen
te krijgen. Groente bevat weinig calorieën, maar wel veel voedingsvezels. Het
eten van groente verzadigt meer dan het drinken van groente.
Hoe beschermen groenten je tegen ziekten?
Het is niet duidelijk welke stoffen uit groente precies
beschermen tegen chronische ziekten. Waarschijnlijk gaat het om de
verschillende (combinaties van) vitamines, mineralen, vezels en andere stoffen
in groente. Om die reden kan een vitaminepil groente niet vervangen.
Wat is de voedingswaarde van groente?
Groente levert belangrijke voedingsstoffen, zoals
vitamines en mineralen en voedingsvezels. In groente zit onder andere vitamine
C, vitamine A, foliumzuur, kalium, ijzer en calcium. In groente zitten daarnaast
veel bioactieve stoffen, zoals carotenoïden.
De hoeveelheden voedingsstoffen verschillen erg tussen
de verschillende groentesoorten. Ook binnen dezelfde soort kunnen verschillen
bestaan, afhankelijk van het ras, het seizoen, de bodem, de bemesting en het
klimaat. Er zijn geen aanwijzingen dat biologisch geteelde groente meer
voedingsstoffen bevat.
- Vitamine C zit vooral veel in spruitjes en gele en rode paprika. Groenten zijn samen met fruit de belangrijkste bron van vitamine C.
- De bioactieve stof carotenoïden kan in het lichaam
worden omgezet in vitamine A. Die zit in worteltjes, koolsoorten en
donkergroene bladgroenten zoals spinazie, postelein, paksoi, andijvie en snijbiet.
- Foliumzuur is nodig voor de groei en het in stand
houden van het lichaam en voor de aanmaak van rode en witte bloedcellen.
Groenten zijn de beste leverancier van foliumzuur. Met name groene bladgroenten vormen een belangrijke bron.
- Kalium is belangrijk voor een normale bloeddruk. Het zit vooral in tomaat en sla.
9% van de kalium die de Nederlander gemiddeld binnenkrijgt is afkomstig uit
groenten.
- IJzer hebben we nodig voor het transport van zuurstof in ons lichaam en de
stofwisseling. IJzer zit vooral in groene groenten. Van de hoeveelheid ijzer in plantaardige
voeding neemt ons lichaam tussen de 1 en 10% op.
- Koolhydraten leveren
energie, bij groente vooral in de
vorm van suiker. Groente en fruit leveren samen 5% van de hoeveelheid energie die de
gemiddelde Nederlander binnenkrijgt. Groenten zijn goed voor 3%.
- Voedingsvezels zijn belangrijk voor een goede darmwerking. Groente is een goede
bron van voedingsvezels.
Avocado wijkt qua voedingswaarde af van andere soorten groenten. Het bevat veel vet, met name oliezuur, een onverzadigd vet dat ook in olijfolie voorkomt.
Is groentesap ook groente?
Groentesap telt niet mee voor de dagelijkse hoeveelheid groente. Groentesap bevat
meestal kleinere hoeveelheden vezels, vitamine C, foliumzuur (B11) en andere (bioactieve) stoffen, dan die van
nature in groente aanwezig zijn. Er is nauwelijks onderzoek uitgevoerd naar het verband tussen het
gebruik van groentesappen en het risico op chronische ziekten. Groentesap is ook een
suikerhoudende drank en suikerhoudende dranken staan niet in de Schijf van
Vijf.
Kun je een allergie voor groente hebben?
Een allergische reactie kan optreden bij vrijwel alle
voedingsmiddelen, dus ook bij groenten. Mensen met hooikoorts kunnen sommige
groenten beter niet eten. Het gaat om groenten met stoffen die erg op pollen
lijken. Zo kunnen mensen met een bijvoetallergie beter geen selderij en wortel
eten en mensen met een graspollenallergie geen tomaat.
Wat is het voedingsadvies voor groente?
Voor volwassenen geldt het advies om minimaal 250 gram groente per dag te eten. Je kunt je dagelijkse porties groente makkelijk spreiden over de dag. Als je steeds andere groente kiest, krijg je alle voedingsstoffen uit groente binnen die je nodig hebt. Je kunt groente beter eten dan drinken. Lees meer over welke groente(producten) wel en niet in de Schijf van Vijf staan en vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een voedingsadvies op maat.
Groentemeter
Voor mensen die meer groente willen eten, hebben we de Groentemeter: daarin bekijk je hoeveel groente je eet op een dag, en je krijgt direct tips op maat om meer groente te eten.
Moet je oppassen met de hoeveelheid nitraat in groente?
Er is geen beperkend advies voor het eten van nitraatrijke groenten. Ook mag nitraatrijke groente gegeten worden in combinatie met vis en schelpdieren. Bekende soorten zijn andijvie, rode bieten, snijbiet, bleekselderij, Chinese kool, koolrabi, paksoi, postelein, raapstelen, waterkers, alle soorten sla, spinazie, spitskool en venkel.
Wat staat er op het etiket?
Op een etiket staan onder meer
de ingrediënten, de houdbaarheidsdatum, het gewicht en het land van herkomst
vermeld. Wat er op de groenteverpakkingen moet staan, is vastgelegd in de
Warenwet. Aan verse, niet-voorverpakte
groenten worden nauwelijks eisen gesteld. Alleen de naam en het land van
herkomst moeten worden vermeld.
Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket.
Keurmerken
Aan keurmerken is te zien hoe groente is geteeld. Groente met een keurmerk
voldoet aan de voorschriften van de organisatie die het keurmerk verstrekt. Je
kunt letten op de Topkeurmerken, dat zijn keurmerken die het hoogst scoren op duurzaamheid
en controle en transparantie:
Hoe duurzaam is groente?
De milieudruk van groente is laag en is per kilo vergelijkbaar met andere plantaardige productgroepen, zoals granen, peulvruchten en brood. De teeltfase draagt met afstand het meeste bij aan de klimaatbelasting van groente. Alleen als groente per vliegtuig vervoerd wordt, kan dat grotere emissies opleveren, maar dat gebeurt nog nauwelijks.
In Nederland komen groente uit de volle grond, uit de plastictunnel, uit de onverwarmde of uit de verwarmde kas. Ook wordt een deel geïmporteerd. Op verse en verpakte groente moet verplicht het land van herkomst staan. Dat geldt niet voor de teeltmethode of de methode van vervoer.
Groenten van het seizoen zijn minder belastend voor het klimaat dan geïmporteerde groenten die met het vliegtuig worden ingevlogen of groenten uit gasgestookte kassen.
Als je meer rekening wilt houden met de milieu-impact, kun je kiezen voor groente met een Topkeurmerk. Het On the way to PlanetProof-keurmerk stelt onder andere eisen aan het watergebruik tijdens de teelt. Biologische teelt houdt onder andere rekening met een goed beheer van de bodem, en het type en de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen.
Je kunt ervoor kiezen om een groente-abonnement te nemen. Iedere week krijg je voor een bepaalde prijs via de speciaalzaak een, meestal biologisch, groentepakket bezorgd met producten van het seizoen.
Wat is natuurvriendelijke teelt?
Een groenteteler heeft een GlobalGap-certificaat nodig om zijn producten aan
supermarkten te kunnen verkopen. Global Good Agricultural Practice (GlobalGAP)
stelt wereldwijd eisen aan boeren en tuinders voor voedselveiligheid,
duurzaamheid en kwaliteit.
Hiernaast kunnen groentetelers en bedrijven die hun
groente kopen eigen afspraken maken over natuurvriendelijke teelt.
Kenmerken van
natuurlijke teelt zijn:
- Telers gebruiken zaden die minder gevoelig zijn voor plagen en ziekten. Het telen gebeurt in die klimaatgebieden waar de groenten
van nature het beste groeien.
- Er worden geen of slechts minimaal bestrijdingsmiddelen gebruikt. Wanneer het toch nodig is worden de minst belastende middelen
gebruikt. Voor bemesting worden alleen organische stoffen
gebruikt van het eigen bedrijf.
- Het is wisselteelt. Dit belast de grond minder omdat
de gewassen elk jaar ergens anders staan.
- Er is geen sprake van genetische manipulatie.
- Binnen 2 uur na de oogst worden de gewassen verwerkt.
Meer informatie
Kijk voor meer informatie over bestrijdingsmiddelen op de website www.allesoverbestrijdingsmiddelen.nl
Voedingskenmerken
Gegevens per 100 g / ml (bron: NEVO)
Voedingswaarden
Energie |
Energiewaarde in kJ | 52 kJ |
Energiewaarde in kcal | 13 kcal |
Vet |
Vet totaal | 0,4 g |
Vetzuur |
Vetzuren verzadigd | 0,1 g |
Vetzuren trans | 0,0 g |
Vetzuren enkelvoudig onverzadigd cis | 0,0 g |
Vetzuren meervoudig onverzadigd | 0,2 g |
Vetzuren n-3 meervoudig onverzadigd cis | 0,1 g |
Vetzuren n-6 meervoudig onverzadigd cis | 0,1 g |
Linolzuur | 0,1 g |
ALA | 0,11 g |
EPA | 0,00 g |
DHA | 0,00 g |
Vezel |
Voedingsvezel | 1,2 g |
Eiwit |
Eiwit plantaardig | 1 g |
Eiwit totaal | 1 g |
Vitamines |
Alfa-caroteen | 11 µg |
Beta-caroteen | 814 µg |
Beta-cryptoxanthine | 25 µg |
Folaat equivalenten | 28,4 µg |
Foliumzuur toegevoegd | 0,0 µg |
Luteïne | 1010 µg |
Lycopeen | 10 µg |
Niacine | 0,3 mg |
Retinol activiteit equivalent | 69 µg |
Vitamine B1 | 0,05 mg |
Vitamine B12 | 0,00 µg |
Vitamine B2 | 0,06 mg |
Vitamine B6 | 0,045 mg |
Vitamine C | 0 mg |
Vitamine D | 0,0 µg |
Vitamine E | 0,2 mg |
Zeaxanthine | 19 µg |
Overigen |
Alcohol | 0 g |
As | 1 g |
Cholesterol | 0,0 mg |
Water | 96 g |
Koolhydraten |
Koolhydraten | 0,3 g |
Polyolen | 0,00 g |
Mono- en disacchariden | 0,3 g |
Polysacchariden | 0,0 g |
Natrium/zout |
Natrium | 0,008 g |
Zout | 0,020 g |
Mineralen |
Calcium | 49 mg |
Fosfor | 36 mg |
IJzer | 0,7 mg |
Jodium | 2 µg |
Kalium | 352 mg |
Koper | 0,04 mg |
Magnesium | 15 mg |
Selenium | 0 µg |
Zink | 0,41 mg |
Informatie over bewaren, bereiden en duurzaam eten
Bereiden |
Magnetron in minuten (ca. 650 Watt) | 3 |
Duurzaamheid |
Klimaatbelasting (CO2 eq per 100g)* | |
1 = 100 gram CO2-eq |
|
Watergebruik (m3)** | |
1 = 120 liter water |
|
Landgebruik (m2 per 100g) | |
1 = 1 m2 |
|
* CO2-equivalenten: dit betekent dat we naast CO2 ook andere broeikasgassen meetellen, zoals methaan.** Gebruik van grond- en oppervlaktewater gebruikt voor irrigatie. Regenwater of hergebruikt water tellen we niet mee.