Dranken

Zwarte thee en groene thee verlagen de bloeddruk en verkleinen daarmee de kans op een beroerte. Met 3 koppen thee per dag heb je al voordeel.

Wat valt allemaal onder thee?

Echte thee: zwarte en groene thee

Zwarte en groene  thee komt van de ‘theeplant’ Camellia sinensis. Zwarte thee wordt na het plukken en drogen geoxideerd. Daardoor ontstaat de zwarte kleur en de specifieke smaak. Groene thee komt van dezelfde theeplant, maar wordt niet geoxideerd. Daarom behoudt deze thee zijn groene kleur. 

Zwarte thee is te koop in verschillende smaken, bijvoorbeeld English breakfast, Engelse melange, Earl grey en thee met vruchtensmaak (zoals sinaasappel, citroen, aardbei, bosvruchten). Op het etiket staat dat het gemaakt is van zwarte thee. Ook groene thee is er in verschillende varianten, bijvoorbeeld groene thee met citroen of munt.  

Witte thee en Oolong thee

Ook witte en Oolong thee komen van de theeplant. Oolong thee is een halfgeoxideerde thee en ligt dus een beetje tussen groene en zwarte thee in. Het is daarom aannemelijk dat de gezondheidseffecten voor zwarte en groene thee gelden voor Oolong thee. Witte thee is het minst bewerkt. Het is niet onderzocht of de gezondheidseffecten vergelijkbaar zijn met die van zwarte of groene thee.

Theïne-vrije thee

Misschien dat de gezondheidseffecten van groene en zwarte thee ook gelden voor thee waar de cafeïne (bij thee ook wel theïne genoemd) uit is gehaald. Maar dat is niet onderzocht. Daarom geldt het advies van 3 koppen thee per dag niet voor theïne-vrije thee. Theïne-vrije thee drinken is verder natuurlijk wel een prima manier om genoeg vocht binnen te krijgen.

Geen echte thee: kruidenthee, zoals rooibos- en kamillethee

Kruidenthee is eigenlijk geen echte thee omdat het niet van de theeplant komt. Het is een aftreksel van planten of vruchten of een mengsel van kruiden, bloemen en specerijen zoals zoethout of kamille. Kruidenthee telt daarom niet mee met de 3 koppen zwarte thee en groene thee. In (kruiden)thee kunnen plantengifstoffen zitten. Sommige kruidenthee’s zoals zoethoutthee of sterrenmix kunnen ook de bloeddruk verhogen. Drink ze daarom niet te veel en wissel het af met andere dranken uit de Schijf van Vijf, zoals water, koffie en melk.  

Is ijsthee ook thee?

Soms wordt ijsthee van echte thee gemaakt. Maar in ijsthee zit vaak veel suiker. Door de hoeveelheid suiker gelden de gezondheidsvoordelen van thee niet voor ijsthee. Wel kun je zelf suikervrije ijsthee maken door thee te laten afkoelen en eventueel smaak toe te voegen met een schijfje citroen, sinaasappel of een takje munt.

Koffie bestaat in vele soorten. In sommige soorten zit meer van het stofje cafestol. Cafestol verhoogt het LDL-cholesterol. Een teveel aan LDL-cholesterol in je bloed blijft plakken aan de binnenkant van je bloedvaten. Dat vergoot de kans op bijvoorbeeld een hartaanval of beroerte. 

Adviezen

Hoe beter de koffie is gefilterd, hoe minder cafestol erin zit. In de tabel hieronder zie je in welke soorten koffie het cafestol gehalte het laagste is en hoeveel je het best van elk soort per dag kunt drinken. Vanwege het hoge cafestolgehalte staan koffie gezet met een cafetière en kookkoffie niet in de Schijf van Vijf. 

Zelf zetten				Gehalte cafestol		Maximaal per dag
Koffie gezet met een papieren filter				Laagst		+/- 4 kopjes*
Koffie van koffiepads				Laagst		+/- 4 kopjes*
Oploskoffie				Laagst		+/- 4 kopjes*
Koffie gezet met een percolator				Laagst		+/- 4 kopjes*
Espresso				Matig		2-3 kopjes
Koffie van cups				Matig		2-3 kopjes
Koffie gezet met een cafetière (doordruk-koffie)				Hoog		1 kopje
Kookkoffie				Hoogst		Drink deze koffie zo min mogelijk, kies voor één van de andere bereidingswijze van koffie.
Koffieautomaat
Vraag na bij diegene die de koffieautomaat vult of direct bij de leverancier wat voor een soort automaat het is. Wanneer je er niet achter komt, kun je het best maximaal 2 tot 3 kopjes per dag hiervan drinken.
Automaat met vloeibaar koffieconcentraat of gevriesdroogd poeder				Laagst		+/- 4 kopjes*
Automaat met een papieren filter				Laagst		+/- 4 kopjes*
Automaat met een metalen of nylon filter				Matig		2-3 kopjes

* Gezonde volwassenen kunnen ongeveer 400 milligram cafeïne per dag innemen zonder dat er negatieve effecten te verwachten zijn. Dat komt neer op ongeveer 4 kopjes koffie per dag. Voor kinderen, jongeren, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven gelden andere adviezen.

Het advies is om zo min mogelijk suikerhoudende dranken te drinken. Denk bij suikerhoudende dranken aan limonade, frisdrank en sappen zoals sinaasappelsap, appelsap, grapefruitsap, maar ook zelf geperst sap.

Hoeveel suiker zit er in sap?

In sappen zit net zoveel suiker als in frisdrank. In appelsap en sinaasappelsap zitten bijvoorbeeld zo’n 7 suikerklontjes. Als je sap drinkt krijg je dus ongemerkt veel suiker, en dus calorieën, binnen. Dat leidt makkelijk tot overgewicht. Verder hebben mensen die suikerhoudende dranken drinken een grotere kans op diabetes type 2.

In sap zitten wel wat vitamines, maar die krijg je al genoeg binnen als je 2 stuks fruit eet. In sap zijn bovendien de vezels die in fruit zitten verdwenen.

In de onderstaande video legt Astrid, expert Voeding en Gezondheid bij het Voedingscentrum, uit hoe het komt dat je fruit beter kunt eten dan drinken. 

Geldt het advies ook voor versgeperst sap?

In versgeperst sap zit net zo veel suiker als sap uit een pak. En ook als je het zelf maakt gooi je vezels weg. Het advies om zo min mogelijk sap te drinken geldt daarom ook voor versgeperst sap. Het maakt daarbij niet uit of je perst met een gewone pers of een slowjuicer.

Hoe zit het met fruitsmoothies?

In gepureerd fruit, zoals in een fruitsmoothie, zit vaak wel het hele stuk fruit. Er zitten meer vezels in dan in sap. Maar van het drinken van fruit zit je minder snel vol dan van het eten van fruit. Dit komt omdat je niet hoeft te kauwen en je een fruitsmoothie sneller wegdrinkt dan wanneer je dezelfde hoeveelheid fruit eet. Je kunt daarom beter fruit eten dan drinken. Dus een tip: maak je een smoothie? Pak een lepel erbij.

Water is hartstikke gezond. Er zitten geen calorieën in en het tast je tanden niet aan. In Nederland kun je het beste water uit de kraan drinken. Verder is er bronwater en mineraalwater te koop, met en zonder koolzuur. Wat is het verschil?

Kraanwater

Het Nederlandse kraanwater behoort tot de beste ter wereld. Je kunt jezelf dus een hoop geld besparen door kraanwater te drinken. Voor 1 euro kun je het hele jaar water drinken, als je uitgaat van 1,5 liter per persoon per dag. Met flessenwater ben je 150 tot 500 keer duurder uit. Daarnaast blijkt kraanwater honderden malen beter voor het milieu dan flessenwater en alle andere dranken uit de fles. Koop je toch voorverpakt water, spaar dan het milieu door een statiegeldfles te kopen in plaats van een wegwerpfles. Of hergebruik het flesje door het te hervullen met kraanwater. Lees meer over hygiëne bij hervullen.

Bronwater

Dit water wordt gewonnen uit natuurlijke of onderaardse bronnen. Het wordt verder niet behandeld of gezuiverd, het belandt dus puur in de fles. Soms wordt het gewonnen uit dezelfde laag in de grond als kraanwater.

Mineraalwater

Mineraalwater hoeft niet te voldoen aan de eisen van ons kraanwater. In mineraalwater zitten soms wel wat meer minerale zouten dan in kraanwater. Soms zijn ze erg zout. Wil je weten of het mineraalwater niet te zout is? Lees dan het etiket. Als je daar leest dat er er meer dan 0,02 gram zout (20 milligram natrium) per 100 milliliter inzit, bevat het water meer zout dan er gemiddeld in kraanwater zit.

Bron- en mineraalwater met koolzuur

Water met koolzuur (prik) is iets zuurder dan water zonder koolzuur. Maar het is niet zo zuur dat het slecht is voor je tanden. Je kunt het elke dag drinken, al is het beter om te kiezen voor kraanwater, vanwege het milieu en je portemonnee.

Water met smaakje

In de supermarkt is ook water te koop met een smaakje, bijvoorbeeld met citroen, perzik of munt. Als er alleen een smaakaroma is toegevoegd levert dit water met een smaakje geen calorieën en staat het in de Schijf van Vijf. Waters waaraan zuren, zoals citroenzuur, zijn toegevoegd zijn minder goed voor het gebit.

Als je water met een smaakje koopt in de winkel, dan is het goed om op het etiket te kijken wat er in zit. Er worden ook vitaminewaters verkocht waaraan suiker is toegevoegd. Die pretenderen gezond te zijn, vanwege de vitamines die erin zitten. Maar die drankjes kun je beter laten staan. Er zit veel suiker in en als je gezond eet via de Schijf van Vijf, dan heb je die extra vitamines niet nodig.

In de Schijf van Vijf vind je thee, koffie en water. Ben je iemand die graag experimenteert met smaakjes? Zo kun je variëren en verras je jezelf en anderen.

Tips voor water

• Serveer water in een kan met muntblaadjes of citroenschijven. Je kunt ook een glas water versieren met een schijfje sinaasappel, een schijfje komkommer of fleurig parasolletje.
• Maak ijsklontjes met een blaadje munt of basilicum, fruit zoals een framboos, druif of blauwe bes. Doe het ijsklontje in een glas water. 
  
  

Tips voor thee

• Neem steeds groene en zwarte thee met andere smaken, zoals zwarte thee met sinaasappel of groene thee met munt.
• Koop theeblaadjes en kruiden los in een speciaalzaak en meng er op los!
• ‘Gewone’ zakjes thee maak je eenvoudig bijzonder. Wat denk je van sinaasappelthee met een kaneelstaafje en een schijfje citroen of groene thee met verse munt?
• Je kunt ook op de Engelse toer gaan en halfvolle melk toevoegen.
• Als je zelf ijsthee maakt kun je hem geheel suikervrij maken. Zet een kan groene of zwarte thee op de normale manier, voeg een schijf fruit toe zoals citroen of sinaasappel en/of kruiden zoals citroenmelisse of munt. Laat afkoelen, paar ijsklontjes erbij en klaar is kees.

Tips voor koffie

• Je kunt je koffie anders laten smaken door kruiden toe te voegen, zoals kaneel, vanillepoeder, gember, kardemom, nootmuskaat of kruidnagel. Het handigste is om de kruiden toe te voegen in het filter, voordat je de koffie zet.
• Maal zelf je koffiebonen. De geur komt je tegemoet.
• IJskoude koffie is weer eens iets anders. Zet daarvoor wat sterke koffie, laat afkoelen, scheut halfvolle melk erbij en flink wat ijsklontjes.