Werkwijze voor gezondere en duurzamere eetomgevingen in de gemeente

• Breng in kaart wat er al gebeurt in de eetomgevingen in jouw gemeente.
• Inventariseer in de lokale beleidsplannen op welke doelgroepen de focus ligt rondom volksgezondheid en/of raadpleeg het lokale preventie- en sportakkoord. Denk aan doelgroepen als kinderen, jongeren, ouderen, mensen met een migratieachtergrond, mensen met een lage sociaaleconomische positie (SEP) en werknemers.
• Kies de eetomgeving waarop je gaat focussen. Dit kun je doen door te kijken naar de doelgroep waar de gemeente op focust, waar het probleem en de mogelijke impact het grootst is, en wat de hiervoor nodige inspanning is. Kijk hiervoor op deze website en gebruik bijvoorbeeld de impact-effort matrix.
• Start met één eetomgeving voor sneller resultaat. Het eigen bedrijfsrestaurant van de gemeente is een mooie eerste stap. 
 

Meer doen? Bekijk ook  Gezonde Kinderopvang, Kansrijke Start en Stappenplan Verspilling.

Voorbeeld in de praktijk: gemeentelijk bedrijfsrestaurant

Practice what you preach. Start met het gezonder en duurzamer maken van het bedrijfsrestaurant in jouw gemeentehuis. Bekijk het Regionaal Preventieakkoord 2021-2023 van Zuid-Limburg met daarin hun focuspunten voor gezondere en duurzamere eetomgevingen.

• Benoem een kartrekker voor de eetomgeving waar jullie op gaan focussen.
• Betrek de wethouder actief op dit thema voor het creëren van financiële ruimte en het uitdragen van het belang van een gezonde en duurzame eetomgeving. Bijvoorbeeld vanuit de brede SPUK. De volgende webpagina’s kunnen hierbij helpen: Invloed fysieke omgeving op eetgedrag en Gezonde eetomgeving. En bekijk ook de video over de invloed van de eetomgeving.
• Begin met informeren en interesseren van betrokkenen, bijvoorbeeld tijdens een inspiratiesessie. Zo begrijpt uiteindelijk iedereen het belang van de verandering. Raadpleeg een Adviseur Eetomgevingen en JOGG-Teamfit coach (zie ook bouwsteen 4).
  - Betrek intern binnen de gemeente relevante collega’s uit verschillende beleidsdomeinen die te maken hebben met de eetomgeving waarop je focust. Hiermee creëer je een integrale aanpak die domein overstijgend is. JOGG heeft hiervoor een handreiking gemaakt en kan hulp bieden bij het organiseren van een werksessie.
  - Betrek extern relevante stakeholders van de gekozen eetomgeving: van uitvoerder tot besluitvoerder.
  
• Laat de betrokkenen meedenken en meedoen om er een gezamenlijk plan van te maken.
• Plan periodiek overleg met de betrokkenen om elkaar op de hoogte te houden en het thema eetomgeving op de agenda te houden en waar mogelijk uit te breiden.

Voorbeeld in de praktijk: gemeentelijk bedrijfsrestaurant

Betrek alle stakeholders, denk aan de wethouder, facilitair manager, cateringmedewerkers, beleidsmedewerkers, HR-medewerkers, ondernemingsraad, bezoekers van het bedrijfsrestaurant, en eventueel de JOGG-regisseur.

• Onderteken de bijpassende ambities van de gekozen eetomgeving en bepaal daarbij gezamenlijk jullie doel. Zoals het aantal locaties in een bepaalde wijk dat binnen een bepaalde termijn voldoet aan één van onderstaande ambities. Bijvoorbeeld: Binnen twee jaar heeft 50% van de vo- en mbo-scholen in onze focuswijken de Ambitieverklaring Gezonde Schoolkantine ondertekend.
• Leg bovenstaande afspraken, gezamenlijke doelen en werkwijzen vast en maak onderling afspraken over rollen en verantwoordelijkheden. Leg dit zo nodig vast in een projectplan.
 

*Met deze ambitie werk je toe naar het Overheidsniveau Gezonde Catering aan de hand van de Richtlijn Eetomgevingen.

Voorbeeld in de praktijk: gemeentelijk bedrijfsrestaurant

Binnen een jaar na ondertekening van de ambitie Ambitie Gezonder voedingsaanbod in gemeentehuizen en provinciehuizen 2021-2025 voldoet het aanbod van alle bedrijfsrestaurants van onze gemeente aan deze ambitie.

• Maak gebruik van de beschikbare ondersteuning voor de uitvoering. Zoals uitleg over de invloed van de eetomgeving, inspiratie voor gezonde en duurzame producten en advies over eerste verbeterstappen op basis van de Richtlijn Eetomgevingen. Raadpleeg onderstaande experts om toe te werken naar jullie doel:
  - Adviseur Eetomgevingen van het Voedingscentrum: school, zorg en overig advies.
  - JOGG-Teamfit coach: sport(evenement), buurt, bedrijfsrestaurant en dagattracties zoals pretparken en musea.
  - Trainingen en bijeenkomsten vanuit netwerken, zoals Gezond Uit en Convenant Gezonde Sportevenementen.
  
• Ga gezamenlijk aan de slag met de eetomgeving. Laat betrokkenen tussentijds weten met welke activiteiten je bezig bent. Zo werk je aan draagvlak gaandeweg het traject.

Voorbeeld in de praktijk: gemeentelijk bedrijfsrestaurant

Neem contact op met de JOGG-Teamfit coach uit de regio, zodat de cateraar van het bedrijfsrestaurant advies ontvangt om het aanbod gezonder en duurzamer in te richten met behulp van de Richtlijn Eetomgevingen.

• Veranker jullie doel en ambitie in bestaand beleid, zoals het lokale preventie- en sportakkoord, gezondheidsbeleid en voedselagenda. Zie het beleid van Gemeente Rotterdam Gezond 010: het akkoord als voorbeeld.
• Maak het beleid integraal vanuit relevante beleidsdomeinen. Zet het ambitieniveau op basis van de Richtlijn Eetomgevingen als vereiste in:
  - Vergunningenbeleid zoals in Gemeente Groningen en reclamebeleid zoals kindermarketing in Gemeente Amsterdam.
  - Subsidies van lokale organisaties (o.a. sport- en buurtlocaties), zoals in Gemeente Deurne.
  - Aanbestedingen van gemeentelijke locaties, zoals schoolkantines in Gemeente Amsterdam en catering van Eerste Kamer.
  - Contracten van bijvoorbeeld de catering van het bedrijfsrestaurant, zoals cateraars van het Akkoord Gezonde Voeding op Scholen.

Voorbeeld in de praktijk: gemeentelijk bedrijfsrestaurant

Zet het Overheidsniveau Gezonde Catering als vereiste in de aanbesteding voor de nieuwe catering van de gemeentelijke bedrijfsrestaurants.

• Draag uit waar je voor staat door de ambitie zichtbaar te maken en jullie successen te vieren. Nodig bijvoorbeeld een wethouder uit voor de opening van het gezonde en duurzame aanbod op de locatie.
• Verspreid het nieuws via lokale (social) media, interne en externe nieuwsbrieven en met posters bij de eetomgevingen zelf. Laat bijvoorbeeld met storytelling zien wat de ervaringen van de gebruikers zijn.
• Stimuleer de volgende eetomgevingen om toe te werken naar:
  - Schoolkantines: Schoolkantine Schalen 
  - Sport- en buurtlocaties: JOGG-Teamfit Topprestatiebadge 
  - Bedrijfsrestaurants: Overheidsniveau Gezonde Catering

Voorbeeld in de praktijk: gemeentelijk bedrijfsrestaurant

Nodig alle medewerkers van de gemeente uit voor een feestelijke proeverij tijdens de heropening van het gezondere en duurzamere bedrijfsrestaurant. Vraag bijvoorbeeld een wethouder of andere aansprekende ambassadeur om het restaurant te (her)openen of organiseer een blinde proeverij.

• Plan een gezamenlijke evaluatie om terug te blikken op de activiteiten van de doorlopen bouwstenen. Bekijk de evaluatiemethoden van het RIVM, zoals de Tijdlijnmethode.
• Stuur bij waar nodig om het doel te behalen en herhaal zo nodig de activiteiten van enkele bouwstenen.
• Deel de resultaten van de evaluatie om bijvoorbeeld verantwoording af te leggen, successen te delen en vieren en draagvlak te vergroten en behouden onder partners.
• Bepaal wie verantwoordelijk blijft voor de gekozen eetomgeving en stem af hoe de betrokkenen op de hoogte blijven.
• Ga door naar bouwsteen 1 om een nieuwe eetomgeving te kiezen om op te focussen.