Cholesterol

LDL vervoert cholesterol van de lever via het bloed naar de rest van het lichaam, waar het bijvoorbeeld nodig is voor het herstel van beschadigingen in weefsels. De verbinding van een LDL en cholesterol noemen we het LDL-cholesterol.

Te veel LDL-cholesterol kan blijven plakken in de binnenkant van de bloedvaten. Dit gebeurt meestal op plekken waar de wand van de bloedvaten beschadigd is. Zulke beschadigingen kunnen het gevolg zijn van roken, een verhoogde bloeddruk of ouderdom. In het bloedvat ontstaat hierdoor langzaam een ‘plak’. De bloedvaten slibben zo langzaam dicht, waardoor bloed kan er minder goed doorheen kan stromen. Dit proces heet slagaderverkalking (atherosclerose).

Ook kan er een stukje van de opgebouwde plak loskomen en een opstopping veroorzaken in een smal deel van een bloedvat. Dat kan leiden tot een hartinfarct. Op deze manier draagt een te hoog LDL bij aan het ontstaan van hart- en vaatziekten. Het LDL-cholesterol wordt ook wel het ‘slechte’ cholesterol genoemd.

HDL neemt cholesterol uit het bloed weg en voert het af naar de lever, waar het wordt afgebroken. en via gal en ontlasting het lichaam uitgaat. HDL ruimt het cholesterol dus op. De verbinding van HDL en cholesterol noemen we HDL-cholesterol. Het HDL-cholesterol wordt ook wel het ‘goede’ cholesterol genoemd.  

Onderzoeken laten zien dat er een relatie is tussen een hoger HDL en een lagere kans op hart- en vaatziekten. Maar het is nog niet aangetoond of HDL ook echt beschermt tegen hart- en vaatziekten.

De belangrijkste stap om je LDL-cholesterol te verlagen is producten met veel verzadigd vet vervangen door producten met veel onverzadigd vet. Verzadigd vet verhoogt namelijk je LDL-cholesterol, terwijl onverzadigd vet juist helpt je LDL-cholesterol te verlagen. Vervang roomboter bijvoorbeeld door een vloeibaar bak- en braadproduct en halvarine op brood.

Op het etiket zie je hoeveel verzadigd vet in een product zit. Zo kun je producten vergelijken en gezonder kiezen. Je kunt ook onze gratis  ‘Kies Ik Gezond?’-app gebruiken om te zien of een product in de Schijf van Vijf staat. Deze producten bevatten weinig verzadigd vet, of juist veel goede onverzadigde vetten.

Producten met veel onverzadigd vet

Producten met veel verzadigd vet

Melk, kaas en andere melkproducten zijn goed voor je gezondheid. Er zitten goede voedingsstoffen in, maar ook veel verzadigd vet. Kies daarom voor varianten met minder vet, zoals 30+ (geiten)kaas, mozzarella, hüttenkäse, zuivelspread, magere kwark, en magere of halfvolle melk en yoghurt. 

Voor je cholesterol is het goed om elke dag een handje ongezouten noten (25 gram) te nemen en minimaal 1 keer per week peulvruchten, zoals bruine, witte, kidney of sojabonen, linzen en kikkererwten. Eet daarnaast voor je hart- en bloedvaten 1 keer per week vette vis, zoals zalm en haring. Heb je een hart- of vaatziekte? Dan is het advies om iets meer vis te eten, namelijk 1 tot 2 keer per week. Dit mag magere en vette vis zijn.

Probeer verder niet meer dan 300 gram rood vlees (vlees van rund, varken, geit, schaap of paard) per week te eten. Minder vlees eten is goed voor je cholesterol. Je lichaam kan prima met minder of zonder vlees. Kies dan voor tofu, tempé, ei, peulvruchten of ongezouten noten. Bekijk onze tips om minder vlees te eten.

In ongefilterde koffie zit het stofje cafestol wat je LDL-cholesterol verhoogt. Hoe beter koffie is gefilterd, hoe minder cafestol. Drink daarom vooral koffie gezet met een papieren filter of koffiepads, of oploskoffie. Kookkoffie (waar je water direct bij het koffiepoeder giet) en koffie uit een cafetière kun je beter niet drinken.  Lees meer over verschillende soorten koffie.

Vezels zijn goed voor je gezondheid. Eet dus volop producten met veel vezels, zoals volkorenbrood, volkorenpasta en zilvervliesrijst, peulvruchten, groente, fruit en noten. Bepaalde vezels uit fruit (pectine) en haverproducten (bèta-glucaan) verlagen je LDL-cholesterol. Ook heb je een kleinere kans op hart- en vaatziekten als je vezelrijk eet.  Bekijk onze tips om voldoende vezels te eten.

Als je overgewicht hebt, helpt afvallen om je cholesterol te verlagen (vooral als je een grote buikomvang hebt). 5 tot 10% afvallen kan al zorgen voor een verbetering. Ga naar onze informatie en tips om gezond af te vallen.

Cholesterol uit je voeding heeft minder effect op het cholesterolgehalte in je bloed dan verzadigd vet. Toch kun je producten met veel cholesterol, zoals eieren en orgaanvlees, beter niet te vaak eten. Het advies is 2 tot 3 eieren per week (3 tot 4 voor vegetariërs) en maximaal 1 keer per 2 weken orgaanvlees. Voor een gezond cholesterolgehalte van het bloed is het vooral belangrijk om het verzadigd vet in de voeding zo laag mogelijk te houden.  

Plantensterolen is een verzamelnaam voor verschillende stoffen: fytosterolen, fytostanolen, fytosterolesters, fytostanolesters of mengels daarvan. Meestal worden ze toegevoegd aan speciale margarines en yoghurtproducten. Als je elke dag 1,5 tot 3 gram plantensterolen gebruikt, kan dit je LDL-cholesterol met 7-11% verlagen. Deze producten zijn bedoeld voor mensen met een verhoogd cholesterol.De Europese Unie houdt een maximum van 3 gram plantensterolen of plantenstanolen per dag aan als veilige inname. Grotere hoeveelheden kunnen nadelige effecten hebben, zoals een verstoorde opname van vetoplosbare vitamines.

Gebruik plantensterolen alleen in overleg met je arts en houd je altijd aan het gebruiksadvies op de verpakking. Voor mensen met de zeer zeldzame erfelijke ziekte sitosterolemie wordt afgeraden om producten met plantensterolen te nemen. Ook zijn producten met plantensterolen niet geschikt voor jonge kinderen en als je zwanger bent of borstvoeding geeft.

Rode gist rijst bevat een natuurlijk statine: monacoline K. Statines zijn medicijnen die het cholesterol verlagen. Toch is er geen bewijs dat rode gist rijst op de lange termijn je cholesterol verlaagd. Bovendien kan de hoeveelheid monacoline K in rode gist rijst steeds een beetje verschillen. Je weet dus nooit precies hoeveel je binnenkrijgt. Wel geldt er een wettelijke maximale hoeveelheid van minder dan 3 mg monacolinen per dagdosering.  

Daarnaast kan het nemen van rode gist rijst ernstige bijwerkingen geven. Denk aan spierpijn en maag- en darmklachten, maar ook ontregeling van de bloedstolling, verminderd geheugen, spierafbraak, alvleesklierontsteking en ernstige leverproblemen met geelzucht.  

Wil je toch rode gist rijst gebruiken? Overleg dan altijd eerst met je arts of apotheker. Gebruik het sowieso niet tijdens de zwangerschap of als je borstvoeding geeft. Ook kinderen onder dan 18 jaar en volwassenen boven dan 70 jaar kunnen het beter niet nemen.  

Neem je rode gist rijst en krijg je last van bijwerkingen? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum Lareb.