Jaarverslag 2023 van het Voedingscentrum

• Website: 30,7 miljoen bezoeken
• YouTube: 1,9 miljoen weergaven, 42.535 uur bekeken
• Aantal keer in de media: 7.271 keer
• Facebook: 120.000 volgers, bereik 12,8 miljoen
• Instagram: 74.000 volgers, bereik 3,82 miljoen
• Twitter: 25.000 volgers, bereik 233.000
• LinkedIn: 28.000 volgers, bereik 1,02 miljoen
• TikTok: 19.400 likes
• Abonnees nieuwsbrief: 76.000
• Abonnees Vegetarische favorieten: 18.000
• Abonnees Menu van de Week: 135.000
• Materialen gratis verspreid: 1,5 miljoen exemplaren.
• Downloads brochures en dieetreeks: 28.400 keer
• Professionals vragen beantwoord: 2.500
• Aantal sessies apps: Mijn Eetmeter: 34,5 miljoen, Zwangerhap: 7,8 miljoen, Kies ik gezond?: 1,3 miljoen en Slim Koken: 1 miljoen

Het programma Eetomgevingen maakt aanbieders van eten en drinken bewust van de invloed van hun aanbod op voedselkeuzegedrag. Met de Richtlijn Eetomgevingen geven we handvatten voor aanbodsamenstelling en presentatietechnieken.

• Van alle v(s)o- en mbo-schoollocaties waar jongeren eten en drinken kunnen kopen is 65% actief aan de slag met de gezonde schoolkantine. Dat zijn bijna 1.200 schoollocaties.
• We hebben de maaltijdleveranciers van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) geadviseerd bij de criteria waar de maaltijdleveranciers aan moeten voldoen. Dagelijks krijgen nu 10.500 justitiabelen gezonde en duurzame voeding aangeboden.
• We ontwikkelden diverse hulpmiddelen voor aanbieders om met de Richtlijn Eetomgevingen aan de slag te gaan en brachten ze bij hen onder de aandacht. Zo maakten we voor cateraars (van kok tot facilitairmanager) de webtraining ‘Ontdek jouw verleidingskracht’. Ook kwam er een vernieuwde Checklist Richtlijn Eetomgevingen met meer verduurzamingsstappen en een flyer voor een Gezonder en duurzamer kindermenu in de horeca.
• We herhaalden de campagne met eetvragen voor cateraars uit 2022. Hierin deelden we in video’s adviezen voor een gezonder en duurzamer aanbod op onder andere LinkedIn, YouTube en Outstream. We behaalden meer dan een miljoen views.
• Hoe integreer je voeding in beleid? Voor Gemeenten en GGD’en hebben we een overzicht gemaakt om invulling te geven aan het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), met onder meer de Werkwijze voor gezondere en duurzamere eetomgevingen in de gemeente. We brachten dit onder de aandacht bij gemeenten via persoonlijk contact, mailings en relevante externe kanalen.
• Bekijk wat we nog meer doen op dit nieuwe dashboard.

Iedereen maakt elke dag eigen keuzes over wat je eet en drinkt, waar je zin in hebt. Veel mensen hebben ook een mening over voeding en zeker op sociale media weet je soms niet meer wat je moet geloven. Bij het Voedingscentrum kun je terecht voor eerlijke en duidelijke antwoorden op al die eetvragen, gebaseerd op de wetenschap. De Schijf van Vijf laat daarbij zien wat een gezond en duurzaam eetpatroon is.

Ook in 2023 heeft de eetvragen-campagne weer heel veel mensen bereikt, hetgeen heeft geresulteerd in een grotere bekendheid en een hogere intentie om informatie bij het Voedingscentrum te raadplegen. De groep die het Voedingscentrum minimaal van naam kent, heeft het Voedingscentrum ook daadwerkelijk vaker geraadpleegd. Dat gebeurt via al onze kanalen, van website tot sociale media kanalen.

Meer dan vlees

Binnen de eetvragen-campagne is minder vlees een van de thema’s. Bij dit deelproject is ingezet op ingekochte (branded) content bij Nu.nl en Ad.nl aanvullend op de eetvragen-campagne om uit te leggen waarom minder vlees eten beter voor het milieu en je gezondheid is. Daarnaast laten wij zien welke stappen je kunt zetten om duurzamer te kiezen. Dit is onder andere gedaan met online promotie voor recepten voor de barbecue en stamppotten. Omdat niet iedereen ‘online’ is en mobiele apps gebruikt, is in aanvulling hierop een gedrukte advertorial gemaakt over minder vlees en die in het najaar in ruim 6,8 miljoen huis-aan-huisbladen is verschenen.

Gezonde Kinderopvang ondersteunt kinderopvangorganisaties om structureel te werken aan een gezonde leefstijl van kinderen (0-12 jaar) en deskundigheid op dit gebied van medewerkers. Het Voedingscentrum coördineert het programma samen met het RIVM. Daarnaast heeft het Voedingscentrum een inhoudelijke rol op het thema voeding. Sinds de start in 2017 tot en met 2023 zijn inmiddels 1.624 pedagogisch professionals als coach Gezonde Kinderopvang opgeleid van meer dan 1.200 organisaties.

• In 2023 zijn er 31 train-de-trainers gegeven en zijn nieuwe 238 pedagogisch professionals opgeleid tot coach Gezonde Kinderopvang en 28 docenten Gezonde Kinderopvang.
• We hebben de leeromgeving van professionals vernieuwd. We gingen van Eengezondestart.nl naar Mijngezondekinderopvang.nl. 
• Er kwam een nieuwe introductiefolder van Gezonde Kinderopvang. Deze folder hebben we onder andere als bijlage verspreid met de printedities van Kinderopvangtotaal en Management in de Kinderopvang, als onderdeel van een campagne om nieuwe coaches Gezonde Kinderopvang te werven.  
• Vanaf november is Gezonde Kinderopvang actief op LinkedIn. Ruim 1.000 pedagogisch professionals volgen ons sindsdien hier.  
• Meer dan 170 ROC-docenten Pedagogisch Werk en/of Sport & Bewegen werken aan Gezonde Kinderopvang met het geven van de scholing aan hun studenten. In 2023 hebben we deze docenten kennis laten maken met het keuzedeel Gezonde Leefstijl in de kinderopvang en de nieuwe lesmaterialen die vanuit het programma zijn ontwikkeld. De eerste pilotscholen hebben het keuzedeel afgerond. Meerdere mbo-opleidingen bieden het keuzedeel komend schooljaar 2024-2025 aan. 
• Door het jaar heen is een afwisselend aanbod aan workshops aangeboden aan alle coaches Gezonde Kinderopvang gericht op inspiratie en verdieping. We gaven 15 online workshops over diverse onderwerpen zoals mediaopvoeding, seksuele ontwikkeling, borging van gezonde kinderopvang, risicovol spel en buitenspelen op de bso.  

• We hebben in 2023 onze bestekfamilie-campagne voor (aanstaande) ouders aangescherpt en uitgebreid met uitingen over borstvoeding en eten tijdens de zwangerschap. De campagnevideo’s zijn bijna 6 miljoen keer bekeken. Ook hebben we deze bestekfamilie-campagne doorontwikkeld voor zorgprofessionals, waarmee we nieuwe landingspagina’s voor verloskundigen, kraamverzorgenden en JGZ-professionals onder de aandacht hebben gebracht.
• De app ZwangerHap wordt door zo’n 80% van de zwangeren gebruikt.
• In 2023 zijn er ruim 2,7 miljoen sessies geweest op de webpagina’s voor (aanstaande) ouders. We hebben onze site verrijkt met onder andere een nieuwe landingspagina met kidsproof recepten en een leren lusten-plan voor ouders met moeilijke eters.
• We hebben in 2023 meerdere webinars voor zowel ouders als zorgprofessionals georganiseerd. Voor ouders over gezond eten voor 1-4 jaar en gezond opvoeden voor 4-12 jaar. Voor professionals over borstvoeding en over mijlpalen in de ontwikkeling samen met Kenniscentrum Sport en Bewegen en VeiligheidNL. Alle webinars werden goed bekeken en beoordeeld (minstens een 8).
• We hebben onderzoek gedaan naar borstvoedingsfaciliteiten op de werkvloer en kennis van regelgeving hieromtrent bij werkgevers. Tijdens de landelijke borstvoedingsweek hebben we hier aandacht aan gegeven.
• In 2023 heeft 97% van de JGZ-organisaties de vernieuwde map ‘In gesprek over eten en drinken’ besteld om aan de hand hiervan met ouders gezond eten en drinken voor hun kind te bespreken. 
• Ouderworkshop ’Smakelijke eters’ is compleet vernieuwd en uitgetest, en blijkt ook goed te gebruiken in lokaal gezondheidsbeleid.
• Op www.voedingscentrum.nl/gezondopschool hebben we al onze materialen rondom schoolmaaltijden (PO en VO) samengebracht. Ook hebben we ons voorbeeld voedingsbeleid vernieuwd en een nieuwe poster ontwikkeld met broodtrommel-inspiratie. Onze hulpmiddelen hebben we via verschillende kanalen bij scholen onder de aandacht gebracht.
• In 2023 hebben we onderzoek onder jongeren opgestart om antwoord te krijgen op de vraag: Welke kansen zijn er voor het Voedingscentrum om zich in haar (online) communicatie rechtstreeks tot jongeren (12-18 jaar) te richten, om hen te helpen bij het maken van gezonde, duurzame en veilige voedselkeuzes?

Het Voedingscentrum beheert en onderhoudt, in opdracht van brancheverenigingen in de zorg (ActiZ, de Nederlandse ggz, NVZ/NFU, VGN, Federatie Landbouw en Zorg en BVKZ) en het ministerie van Defensie, de ‘Hygiënecode voor zorginstellingen, woonvormen en Defensie’. In 2023 is de nieuwste editie gepubliceerd. De website en alle informatie is herzien en verduidelijkt. Ook is een webinar gehouden.  

Binnen het project Jong Leren Eten helpen we docenten om aandacht te besteden aan voeding op school, om zo bij te dragen aan de voedselvaardigheid van kinderen en jongeren.

• Het online lespakket Weet wat je eet voor het voorgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs is in het schooljaar 2022-2023 door zo'n 17.000 leerlingen gebruikt. Na het volgen van het lespakket zijn jongeren positiever over gezond en duurzaam eten.  
• Onze gratis klassikale mbo-lessen burgerschap over voeding zijn in 2023 in een nieuw jasje gestoken en onder de aandacht gebracht.
• Om docenten op weg te helpen, hebben we 6 stappen opgesteld om van voedseleducatie een succes te maken.
• We hebben een nieuwe webpagina met tips en receptinspiratie voor docenten om gezond, duurzaam en veilig te koken in de klas.
• We hebben bij verschillende opleidingen gastlessen voor toekomstige docenten georganiseerd, om hen enthousiast te maken en te inspireren om in hun toekomstige loopbaan aandacht te besteden aan voedseleducatie.
  

De Levensmiddelendatabank bevat uitgebreide etiketinformatie over meer dan 150.000 levensmiddelen die in ons land worden verkocht. Het is dé onafhankelijke databank van Nederland, en een belangrijke bron voor voorlichting, onderzoek en beleid.

• Ook in 2023 werden dagelijks zowel merkartikelen als niet-merkartikelen geactualiseerd en gepubliceerd voor gebruik in de tools en overzichten.
  
• Koppelingen met databronnen hebben we daar waar nodig geactualiseerd.
  

In 2023 zijn we gestart met een project dat zich richt op het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Hierbij richten we ons op mensen die we op dit moment minder goed bereiken met onze informatie. Onze informatie passen we aan; zowel de vorm (minder tekst, meer visueel) als de manier waarop we deze verspreiden, meer persoonlijk en via relevante locaties. Op deze manier wordt onze informatie voor een grotere groep mensen begrijpelijk en bruikbaar.

• Er is een uitgebreide verkenning gedaan naar het bereiken en betrekken van mensen in een lage sociaaleconomische positie. Hier is een rapport uit voortgekomen met de kansen en barrières.
• Voor klanten van Voedselbanken zijn 5 receptkaarten ontwikkeld, in het Nederlands en Arabisch. Deze zijn verspreid onder 100 Voedselbanken.
• Er is een opzet ontwikkeld voor een wijkgerichte aanpak. We gaan naar wijken met inwoners die we op dit moment minder goed bereiken. We halen daar op welke vragen er bij hen spelen, bieden hen antwoorden op deze vragen en informatie over gezonde voeding. Deze aanpak wordt in 2024 getest in verschillende buurthuizen.
• In samenwerking met Resto van Harte zijn er informatieve placemats ontwikkeld die nu gebruikt worden tijdens de maaltijden in de Resto-locaties in Amsterdam.
• We zijn aangesloten bij het leernetwerk ‘Gezond Leven Makkelijker Maken’ van de gemeente Amsterdam.

In 2023 spelen we in op de opkomende rol van huisartsen en praktijkondersteuners binnen de leefstijlgeneeskunde. Met onze nascholing en praktische materialen over voeding bij de preventie van veel voorkomende ziekten en aandoeningen, helpen we zorgprofessionals om voedingsvoorlichting te geven. 

• De e-learning Voedingsvoorlichting in de huisartsenpraktijk is aangevuld met 3 verdiepende modules over overgewicht, cardiometabole aandoeningen en gedragsverandering.
• De online tool Mijn Betere Keuze helpt patiënten om gezonde stappen te zetten naar minder calorieën, suiker, zout of verzadigd vet.
• De inzichten uit het behoefteonderzoek onder mensen met een lage sociaaleconomische positie leidden tot de folder: Gezond eten en drinken in eenvoudige taal.

Vanuit het project zijn 4 video’s gemaakt en ingezet om aandacht te vragen voor het veilig omgaan met kip. Daarbij is ook het thema antibioticaresistentie aangestipt. De inzet van de video’s was heel succesvol. Voor de 2 video's die we via YouTube hebben gepromoot, ging meer dan de helft van de mensen die de video aangeboden kregen, de video ook kijken. Deze mensen keken de video’s ook bijna volledig (87,1 en 91%) uit. Voor groepen die een hoger risico lopen op voedselinfecties (jonge kinderen, zwangeren en ouderen) is een video ingezet op schermen in wachtkamers bij 250 huisartsenpraktijken.

In het tegengaan van voedselverspilling maken we samen het verschil. Daarom is het Voedingscentrum aangesloten bij Samen Tegen Voedselverspilling. Namens deze stichting zijn we verantwoordelijk voor de communicatie voor consumenten.  Onderstaand de belangrijkste momenten waarop we aandacht vroegen voor het verminderen van verspilling. 

• In april zijn de resultaten van de driejaarlijkse trendmeting naar voedselverspilling in huishoudens gepubliceerd. In 2022 verspilden Nederlanders thuis gemiddeld 33,4 kilo eten per persoon. In vergelijking met vorige metingen nam voedselverspilling deze keer minder hard af.
• In mei voerden we een campagne om consumenten bewust te maken van het eigen verspilgedrag bij hen thuis. Veel Nederlanders denken dat ze relatief weinig eten verspillen. Door middel van een online video wilden we het bewustzijn vergroten dat alle kleine beetjes eten die weggegooid worden, samen toch behoorlijk kunnen optellen. Daarnaast gaven we consumenten op de bijbehorende webpagina tips hoe ze minder kunnen verspillen.
• Van 11 t/m 17 september was de Verspillingsvrije Week. De belangrijkste resultaten:
• Ruim 160 partners waaronder supermarkten, cateraars, gemeenten, enzovoorts.
• 6,8 miljoen Nederlanders hebben iets gezien over voedselverspilling.
• 5 miljoen Nederlanders zeggen iets extra’s gedaan te hebben om verspilling te verminderen.
• Bekijk ook de aftermovie.
• In december vroegen we aandacht voor Verspillingsvrije Feestdagen. Via een advertentie in dagbladmagazines en berichten op social media deelden we een vriendelijke herinnering en inspiratie om de restjes van het kerstdiner op 3e kerstdag op te eten.

Ruim 100 interne brondocumenten op het gebied van voeding & gezondheid, voedselveiligheid, duurzaam eten, voedselkwaliteit en gedrag zijn up-to-date gehouden. En de volgende adviezen zijn doorgevoerd:

• Gezondheidsraad over hart- en vaatziekten
• Partnerschap Overgewicht Nederland over overgewicht
• Gezondheidsraad over het opschuiven naar een plantaardig eetpatroon (deels doorgevoerd, vervolg in 2024)

Onze experts zijn verder als waarnemer aangesloten bij trajecten van de Gezondheidsraad op de volgende onderwerpen: hart- en vaatziekten, eiwittransitie, (nieuwe opzet) herziening richtlijnen Goede Voeding en Voeding voor lacterende en voor 0-2 jarigen.

Tot slot zijn we aangesloten voor beleidsondersteuning bij: rapport btw-verlaging groente en fruit, advies suikertaks, verschillende Kamervragen, kindermarketing, gedragsinzichten rondom een duurzaam eetpatroon, eiwittransitie en herziening richtlijnen Goede Voeding, eten op scholen en eetomgeving en armoedeaanpak.

	Bedrag (€)	Subsidie- gever	In %
Instellings- subsidie VWS (incl. kinderopvang)	2.936.575	Min VWS	20%
Instellings- subsidie LNV	1.879.451	Min LNV	13%
Hygiënecode en overige	44.628	Min Defensie, Actiz, GGZ NL, VGN, NVZ	0,3%

	Bedrag (€)	Subsidie- gever	In %
Samen voor een voedselvaardig Nederland 2023	5.719.936	Min VWS	39%
Samen voor een voedselvaardig Nederland 2023 (onderhanden)	-58.111	Min VWS
Intensivering schoolkantines Amsterdam	201.156	GGD Amsterdam	1%
Intensivering schoolkantines Amsterdam (onderhanden)	-7.635	GGD Amsterdam

	Bedrag (€)	Subsidie- gever	In %
Duurzaam eten (verspilling & herkomst) 2023	3.715.601	Min LNV	26%
Stimulering regelingen 2021-2024	80.000	Min LNV
Stimulering regelingen 2021-2024 (onderhanden)	6.674	Min LNV
Diverse (onderhanden)	-18.425	Overige	0,1%

EUR x 1.000	2023	2022
Activa
Materiële vaste activa	321	419
Financiële vaste activa	1.735	1.650
Voorraden	23	24
Vorderingen en overlopende activa	1.398	1.349
Liquide middelen	3.741	2.129
Totale activa	7.218	5.571
Passiva
Eigen vermogen	1.832	1.630
Voorzieningen	439	424
Kortlopende schulden	4.947	3.517
Totale passiva	7.218	5.571

EUR x 1.000	2023	2022
Baten
Instellingssubsidies	4.816	4.728
Projectsubsidie	9.639	8.632
Verkoop materiaal	111	82
Overige opbrengsten*	235	215
Totale baten	14.801	13.657
(*detachering, training en certificaten GGD)
Lasten
Lonen, salarissen en sociale lasten	6.471	6.040
Afschrijvingen	98	97
Bureaukosten	1.116	951
Communicatie en media	6.458	6.466
Overige personele kosten	550	461
Totale lasten	14.693	14.015
Bedrijfsresultaat	108	-358
Financiële baten en lasten	94	-226
Resultaat	202	-584