Eet jij alleen maar producten die in de Schijf van Vijf staan? Vast niet. En dat hoeft ook niet. Als je voornamelijk uit de Schijf kiest, dan is er ook wat ruimte voor producten die niet in de Schijf van Vijf staan. Kies je moment, en geniet er dan ook echt van. Het helpt als je langzaam eet: neem kleine happen en heb aandacht voor wat je in je mond stopt. Zo eet én geniet je bewust.
Waarom buiten de Schijf van Vijf?
Producten vallen buiten de Schijf als ze te veel zout, suiker of verzadigd vet bevatten, of als ze maar weinig vezels hebben. Denk aan koekjes, snoepjes, frisdrank en chips. Maar ook zoet broodbeleg, vleeswaren, pizza, vla, witbrood, witte pasta en witte rijst. Iedereen weet wel dat die producten niet goed voor je zijn, dus neem ze niet te veel en te vaak.
Ook voor het milieu is het beter om minder te eten en drinken van producten die je voor je gezondheid niet nodig hebt. Die producten belasten namelijk wel het milieu, doordat ze gemaakt, verwerkt, verpakt en vervoerd moeten worden.
Dagkeuze en weekkeuze
Hoe weet je nou hoeveel ruimte je kunt nemen voor producten buiten de Schijf van Vijf? We hebben iets bedacht om je daarbij te helpen. Producten buiten de Schijf kun je indelen in keuzes die elke dag een paar keer kunnen en keuzes die elke week een paar keer kunnen. Dag- en weekkeuzes dus.
Om het wat concreter te maken, houden we het volgende aan:
![Links in de afbeelding staan voorbeelden van dagkeuzes buiten de Schijf van Vijf (een koekje, een snoepje, een lepel saus, een waterijsje) en rechts staan weekkeuzes buiten de Schijf van Vijf (muffin, zakje chips, worst, frisdrank, pizzapunt)]()
De keuze voor iets kleins (een dagkeuze) kan elke dag 3 tot 5 keer. Denk aan een klein koekje, een waterijsje, ham of jam op brood, een lepel honing in de yoghurt of een eetlepel tomatenketchup. Grote eters, zoals tieners in de groei, kunnen maximaal 5 porties erbij nemen. Minder grote eters gaan uit van maximaal 3 tot 4 porties.
Een weekkeuze is wat groter: een croissant, een stuk taart, een zakje chips, een glas frisdrank, een schaaltje vla, witte pasta bij het avondeten of een diepvriespizza. Je kunt hier elke week voor kiezen, maar houd het bij maximaal 3 porties per week en maak de portie niet te groot. Ook kun je beter niet te vaak voor hetzelfde product kiezen.
Dag- en weekkeuzes voor jonge kinderen
Jonge kinderen hebben niet zoveel ruimte voor producten buiten de Schijf van Vijf. Een kind jonger dan 4 jaar kun je eventueel een dagkeuze als beleg op brood geven, bijvoorbeeld appelstroop. Geef liever geen dagkeuze als tussendoortje. Kinderen van 4 tot en met 8 jaar kun je bijvoorbeeld een dagkeuze als beleg op brood en een dagkeuze tussendoor geven. Kies in dat geval bewust, geef iets kleins en geef je kind niet te veel in één keer.
Liever een gezond tussendoortje voor je kind? Er valt genoeg te kiezen, denk aan groente, fruit of een volkoren boterham. Meer over gezonde tussendoortjes.
Voor weekkeuzes hebben kinderen jonger dan 4 jaar geen ruimte. Deze producten bevatten veel calorieën, verzadigd vet en zout. Ook voor 4- tot en met 8-jarigen bevat een weekkeuze vaak erg veel calorieën.
Veelvoorkomende dag- en weekkeuzes
Vind je het lastig te bepalen of iets een dag- of weekkeuze is? In de tabel hieronder vind je producten buiten de Schijf van Vijf die vaak gegeten worden en kun je zien of ze onder dag- of weekkeuze vallen.
Staat dit in de Schijf van Vijf?
Makkelijk zien of iets binnen of buiten de Schijf van Vijf valt? Dat kan met de tool hieronder. Staat een product niet in de Schijf, dan leggen we ook uit waarom. Je kunt ook zien of het gaat om een dagkeuze of weekkeuze.
Je kunt ook onze gratis app 'Kies ik Gezond?' gebruiken. Daarmee scan, zoek en vergelijk je eenvoudig producten. In de supermarkt óf thuis op de bank. Zo kun je ook van je favoriete merk checken of het buiten de Schijf van Vijf staat en wat eventueel gezondere alternatieven zijn.
Stap naar gezonder
Als je gezond eet volgens de Schijf van Vijf, dan is er dus ook wat ruimte voor producten buiten de Schijf. Misschien eet je nu best veel producten buiten de Schijf van Vijf en is dit een beetje schrikken. Bedenk dan dat elke stap in de goede richting goed is voor je gezondheid.
Je kunt bijvoorbeeld één voor één de producten buiten de Schijf van Vijf vervangen voor een gezondere keuze in de Schijf van Vijf, totdat jij tevreden bent.
Maak afspraken met jezelf
Wil je minder buiten de Schijf van Vijf eten? Kijk dan hoe vaak je nu producten neemt die niet in de Schijf van Vijf vallen. Neem je veel vaker dan 3 tot 5 keer per dag iets kleins en 3 keer per week iets groters? Dan kun je hierover afspraken maken met jezelf.
Haalbare stap kiezen
Natuurlijk zijn er nog veel meer stappen die je kunt zetten. We geven algemene tips als je wilt beginnen met gezonder eten. Zoals hoe je een haalbare stap kiest. We leggen ook uit dat je niet alles tegelijk moet willen. En dat het erbij hoort als het even wat minder goed gaat.
Ook laten we per vak de mogelijkheden zien. Kies bijvoorbeeld één vak om mee aan de slag te gaan. Je krijgt tips, ziet je aanbevolen hoeveelheden en je vindt er verdiepende informatie.