Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.
Menu
Zoek
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Y Z
Encyclopedie A-Z

Azo-kleurstoffen

Azo-kleurstoffen zijn kunstmatige kleurstoffen. Ze zijn rood, geel, bruin en zwart. Ze worden gebruikt in bijvoorbeeld snoep, snacks frisdranken en sommige alcoholische dranken. Als in een product kleurstoffen gebruikt zijn, dan staat de naam van de stof of het E-nummer op het etiket.

Alle azo-kleurstoffen die in producten gebruikt worden hebben een E-nummer.
De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) beoordeelt of de stoffen veilig gebruikt kunnen worden. Vervolgens krijgen ze van de Europese Commissie een E-nummer. 

Er is discussie rondom azo-kleurstoffen en de invloed ervan op hyperactiviteit bij kinderen. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft al het wetenschappelijke onderzoek grondig bekeken en komt tot de conclusie dat er geen aanleiding is het gebruik van de kleurstoffen niet goed te keuren. Het Europese Parlement heeft uit voorzorg toch besloten dat op producten met bepaalde kleurstoffen een waarschuwing op het etiket moet staan. 

Omschrijving

Azo-kleurstoffen zijn kunstmatige kleurstoffen. Ze worden in een fabriek gemaakt door verschillende stoffen te bewerken. Ze komen in de natuur niet voor. Ze heten ‘azo’ vanwege een chemische verbinding die ze hebben. De meeste azo-kleurstoffen zijn rood of geel, maar sommige zijn bruin of zwart. Ze worden gebruikt in bijvoorbeeld snoep, snacks, frisdranken en sommige alcoholische dranken.

Welke azo-kleurstoffen zijn er en waar zitten ze in?

In de tabel hieronder staan de azo-kleurstoffen die in de Europese Unie aan voedingsmiddelen mogen worden toegevoegd. Er worden per azo-kleurstof maximaal 8 producten aangegeven die een goede indruk geven waar de kleurstof in kan zitten. Dit is in sommige gevallen geen volledige lijst. Sommige azo-kleurstoffen kunnen aan meer producten worden toegevoegd. 

Naam
kleurstof 
Kleur E-
nummer
Waar kan
het inzitten?
Tartrazine Geel  E102 IJs, kauwgom,
koek en gebak,
sauzen, snacks,
frisdranken,
erwten in blik,
gerookte vis
Oranjegeel S,
Zonnegeel
FCF
Geel  E110 Room, snoep,
kauwgom,
mosterd, piccalilly,
vleesvervangers,
frisdranken,
alcoholische dranken
Azorubine,
karmozijn
Rood  E122 IJs, kauwgom,
koek en gebak,
sauzen, snacks,
frisdranken,
rood fruit in blik of glas,
voorgekookte schaaldieren
Amarant Rood  E123 Alcoholische dranken
Ponceau 4R,
Cochenille
Rood A
Rood  E124 Zuivelproducten,
kauwgom, mosterd,
vleesvervangers,
frisdranken,
alcoholische dranken,
voedingssupplementen
Allurarood AC Rood  E129 IJs, kauwgom,
koek en gebak,
sauzen, snacks,
frisdranken,
rood fruit in blik of glas,
vlees
Briljantzwart
BN,
zwart PN
Zwart  E151 IJs, kauwgom,
koek en gebak,
sauzen, snacks,
frisdranken,
voorgekookte schaaldieren,
voedingssupplementen
Bruin HT Bruin   E155 IJs, kauwgom,
koek en gebak,
sauzen, snacks,
frisdranken,
keurmerken op vlees,
voorgekookte schaaldieren 
Litholrubine
BK
Rood  E180 Kaaskorsten
Welk E-nummer zoek je?
Waar kan het in zitten?
    Andere namen voor E

    Veiligheid

    In Europese wet- en regelgeving over E-nummers staat aangegeven aan welke levensmiddelen producenten de azo-kleurstoffen mogen toevoegen.. Ook staat er wat het maximum toegelaten gehalte is. Hierdoor kun je er niet te veel van binnen krijgen. 

    De wet- en regelgeving wordt om de zoveel tijd geüpdatet met de laatste inzichten. In september 2016 heeft de EFSA een groot project afgerond waarin alle kleurstoffen, waaronder de azo-kleurstoffen, opnieuw op hun veiligheid onderzocht zijn. De EFSA heeft binnen dit project van een aantal kleurstoffen de Aanvaardbare Dagelijkse Inname (ADI) verlaagd. Dit is de hoeveelheid van een stof die je levenslang elke dag binnen mag krijgen zonder dat dit slecht is voor je gezondheid. De maximale hoeveelheden van de kleurstoffen chinolinegeel (E104), zonnegeel FCF/oranjegeel S (E110) en ponceau 4R, cochenillerood A (E124) die aan producten mogen worden toegevoegd, is daarom ook verlaagd. Hierdoor blijven de hoeveelheden met een normaal eetpatroon onder het maximum dat je binnen mag krijgen. 

    De EFSA blijft steeds bijhouden of er nieuwe onderzoeken uitkomen die een ander licht werpen op de veiligheid van een stof. Als nieuwe onderzoeken andere inzichten geven over de veiligheid van de stof of twijfels oproepen, dan kan de EFSA besluiten de ADI aan te passen, een stof in meer producten of juist minder producten toe te staan, of de stof helemaal niet meer toe te staan. 
    Lees meer over de veiligheidseisen van E-nummers.

    Gezondheidseffecten

    Alle azo-kleurstoffen die in voedingsmiddelen gebruikt mogen worden, hebben een E-nummer. De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) beoordeelt of de stoffen veilig gebruikt kunnen worden. Vervolgens krijgen ze van de Europese Commissie een E-nummer.  

    Verwarring rond azo-kleurstoffen

    Toch zijn er mensen die producten met azo-kleurstoffen liever mijden. Dat komt vooral doordat er verhalen in omloop zijn die mensen waarschuwen voor E-nummers zoals de azo-kleurstoffen, omdat deze schadelijk voor de gezondheid zouden zijn. Deze verhalen zijn vaak gebaseerd op verkeerde conclusies en onzorgvuldige onderzoeken. Lees hoe dat kan en  hoe onderzoek werkt in de voedingswetenschap.

    Southampton Six

    Er is discussie rondom bepaalde azo-kleurstoffen en de mogelijkheid dat kinderen er hyperactief van worden. In 2008, heeft de EFSA een Engels onderzoek uit 2007 bestudeerd dat een verband legt tussen hyperactiviteit en een mengsel van azo-kleurstoffen (E102, E110, E122, E124 en E129), E104 (chinolinegeel) (Southampton Six) en natriumbenzoaat (E211). Het effect bleek erg klein en werd niet gezien in andere onderzoeken. De EFSA vond het bewijs uit dit onderzoek onvoldoende om het gebruik van deze kleurstoffen niet meer toe te staan.

    Overgevoeligheid voor E-nummers

    Het komt wel eens voor dat mensen klachten krijgen na het eten van voedingsmiddelen met E-nummers. Regelmatig wijten mensen deze klachten aan een overgevoeligheid voor bepaalde E-nummers, bijvoorbeeld kleurstoffen. In de praktijk komen gevoeligheden voor toevoegingen echter heel weinig voor. Vaak is het onduidelijk waar de klachten door komen. Maar dit soort overgevoeligheidsreacties kunnen wel veel last geven. Als dergelijke reacties optreden, raden we aan om contact op te nemen met de huisarts of een allergoloog zodat goed onderzocht kan worden wat de oorzaak is.

    Voedingsadvies

    Kleurstoffen zitten vaak in producten die niet in de Schijf van Vijf staan. Voor producten buiten de Schijf van Vijf geldt het advies: niet te veel en niet te vaak. Sommige mensen willen kleurstoffen of andere E-nummers liever vermijden. Vanuit gezondheidsoogpunt is het niet nodig kleurstoffen te vermijden volgens EFSA, maar er is ook niets op tegen.

    Etiket

    Als in een product een azo-kleurstof gebruikt is, dan staat dit bij de ingrediënten. Op het etiket staat de term ‘kleurstof’ gevolgd door de naam van de stof of het E-nummer. 

    ‘Clean label’

    Steeds meer voedingsmiddelenfabrikanten willen hun producten een zogenaamd ‘clean label’ geven. Fabrikanten vermijden dan kunstmatig gemaakte stoffen of vermelden in plaats van het E-nummer, de volledige naam van de toegevoegde stof op het etiket. Dat mag volgens de wet. Dus in plaats van E102 zet een fabrikant dan ‘tartrazine’ op het etiket.

    Waarschuwingen op het etiket

    EFSA heeft al het wetenschappelijke onderzoek naar azo-kleurstoffen en chinolinegeel grondig bekeken en komt tot de conclusie dat er geen aanleiding is de stoffen niet goed te keuren. Het Europese Parlement heeft toch uit voorzorg besloten dat een waarschuwing moet staan op producten met de kleurstoffen tartrazine (E102), chinolinegeel (E104), zonnegeel FCF/oranjegeel S (E110), azorubine, karmozijn (E122), ponceau 4R, cochenillerood A (E124) en allurarood AC (E129). Op het etiket staat dan: “[naam of E-nummer]: kan de activiteit of oplettendheid van kinderen nadelig beïnvloeden.”