Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.
Menu
Zoek
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Y Z
Encyclopedie A-Z

Selenium (seleen)

Selenium of seleen is een spoorelement. Selenium zit in de lever en beschermt rode bloedlichaampjes en cellen tegen beschadiging. Verder maakt selenium zware metalen die soms in voeding terecht kunnen komen minder giftig. Selenium is ook belangrijk voor een goede werking van de schildklier.

Selenium zit in veel voedingsmiddelen, zowel dierlijke (vis en vlees) als in plantaardige producten.

In Nederland komt een seleniumtekort normaal gesproken niet voor. Via je eten krijg je niet makkelijk te veel selenium binnen. Alleen paranoten bevatten veel selenium. Varieer daarom met andere ongezouten noten.

Wat is selenium?

Selenium (seleen) is een spoorelement. Een spoorelement is een mineraal waarvan het lichaam maar erg weinig nodig heeft.

Vormen van selenium

In dierlijke en plantaardige producten komt selenium voor in de vormen selenomethionine, selenocysteine, seleniet of selenaat. Selenomethionine en selenocysteine komt het meeste voor in de voeding en neemt het lichaam beter op dan seleniet of selenaat.

Opname van selenium

Gemiddeld neem je zo’n 70% van de selenium dat in je voeding zit op in je lichaam.

Waar zit selenium in?

Selenium zit in veel voedingsmiddelen. Vooral in vis en bepaalde soorten noten (vooral paranoten) zit veel selenium. Ook vlees, volkoren graanproducten en zuivelproducten leveren in Nederland een belangrijke bijdrage aan de hoeveelheid selenium die we binnenkrijgen.

In plantaardige bronnen, zoals brood en andere graanproducten en groente, hangt de hoeveelheid af van het seleniumgehalte in de bodem. Aan bijna al het veevoer wordt selenium toegevoegd. Daardoor zit het ook in vlees.

Wat doet selenium voor je gezondheid?

Selenium werkt als antioxidant. Het beschermt rode bloedlichaampjes en cellen tegen beschadiging en maakt zware metalen die door verontreiniging in voeding terechtkomen minder giftig. Selenium zorgt ook voor een goede werking van de schildklier

Seleniumtekort

In Nederland komt een seleniumtekort normaal gesproken niet voor. Symptomen van een tekort zijn gezien bij mensen die lange tijd parenterale voeding zonder selenium kregen. Bij parenterale voeding worden voedingsstoffen via de bloedbaan gegeven. Symptomen die optreden bij een selenium-tekort zijn hartstoringen, spierpijn en spierzwakte.

Te veel selenium

Via je eten krijg je niet makkelijk te veel selenium binnen. Alleen paranoten bevatten veel selenium. Met een handje paranoten krijg je meer binnen dan de aanvaardbare bovengrens. Op zich is dat niet erg. De aanvaardbare bovengrens geeft namelijk de hoeveelheid die je langdurig kunt nemen zonder negatieve gezondheidseffecten. Hierbij wordt rekening gehouden met een veiligheidsmarge. Als je een keer over de aanvaardbare bovengrens heen gaat, krijg je niet gelijk klachten. Maar het is wel goed om te variëren met noten. Verder bestaat de kans dat je te veel selenium binnenkrijgt als je supplementen gebruikt. Bij langdurig gebruik van te hoge hoeveelheden selenium kunnen de volgende klachten ontstaan:

  • verlies van haar, nagels en tanden.
  • huidbeschadigingen.
  • aandoeningen van het zenuwstelsel.

Hoeveel selenium heb je nodig?

Als je gezond en gevarieerd eet volgens de Schijf van Vijf krijg je voldoende selenium binnen. Vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een advies op maat.

Aanbevolen inname

Voor selenium is door de Gezondheidsraad een hoeveelheid bepaald die richting geeft aan de hoeveel je dagelijks zou moeten eten. Deze hoeveelheid moet je niet gebruiken als streefwaarde, maar geeft richting aan hoeveel je nodig hebt. De Gezondheidsraad geeft namelijk aan dat onderbouwing voor de hoeveelheid die je zou moeten eten zwak is. Dat betekent dat er weinig onderzoek beschikbaar is, of dat er geen wetenschappelijke overeenstemming bestaat over de manier waarop de waarde tot stand komt. Bij gezonde mensen die voldoende eten komen selenium-tekorten niet voor.
Categorie/leeftijd Dagelijkse aanbevelingen
(microgram) 

Kinderen

 

6-11 maanden

15

1-2 jaar

20

2-5 jaar

25

6-9 jaar

30

Mannen

 

9-13 jaar

40

14-17 jaar

60

18 jaar en ouder

70

Vrouwen

 

9-13 jaar

40

14-17 jaar

50

18 jaar en ouder

70

Zwangere vrouwen

70

Bij borstvoeding

60

Bronnen:

Volwassenen van 18 jaar en ouder:
Gezondheidsraad 2018.

Zwangere vrouwen: Gezondheidsraad 2021.

Overige leeftijden en vrouwen die borstvoeding geven:
Gezondheidsraad 2014.

Aanvaardbare bovengrens

Omdat een langdurig te hoge inname van selenium negatieve gezondheidseffecten heeft, heeft de Europese Voedselveiligheid Autoriteit (EFSA) een aanvaardbare bovengrens vastgesteld voor selenium.

Leeftijd (jaar) Aanvaardbare bovengrens selenium microgram/dag

1-3

70

4-6

95

7-10

130

11-14

180

15-17

230

18 jaar en ouder

255