Aspartaam

Omschrijving

Zoetstoffen zoals aspartaam (E951) vervangen suiker, of een deel daarvan, in bijvoorbeeld dranken, sap of zuivel. Ze zorgen ervoor dat deze producten even zoet smaken als producten waar meer suiker in zit, maar ze bevatten minder calorieën. Alle zoetstoffen die in voedingsmiddelen gebruikt mogen worden hebben een E-nummer.  

Je hebt ook de zoetstof aspartaam-acesulfaamzout (E962), een mengsel van de zoetstoffen acesullfaam-K (E950) en aspartaam. Aspartaam en aspartaam-acesulfaamzout zijn intensieve zoetstoffen. Ze zijn ongeveer 200 keer zoeter dan suiker en leveren nauwelijks calorieën. Ze worden kunstmatig gemaakt in de fabriek door stoffen te bewerken. Ze komen in de natuur niet voor.  

Waar kan aspartaam in voorkomen?

In de onderstaande lijst zie je 8 producten  die een goede indruk geven waar aspartaam in kan zitten. Dit is geen volledige lijst, want het wordt aan veel producten toegevoegd. Wil je van andere E-nummers weten waar ze inzitten? Kijk hiervoor bij E-nummers. 

Gezondheidseffecten

Aspartaam heeft een E-nummer. De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) beoordeelt of een stof veilig gebruikt kan worden. Vervolgens krijgt het van de Europese Commissie een E-nummer.

Verwarring rond zoetstoffen

Toch zijn er mensen die producten met aspartaam liever mijden. Dat komt vooral doordat er verhalen in omloop zijn die mensen waarschuwen voor E-nummers zoals aspartaam, omdat deze schadelijk voor de gezondheid zouden zijn. Deze verhalen zijn vaak gebaseerd op verkeerde conclusies en onzorgvuldige onderzoeken. Lees hoe  onderzoek werkt in de voedingswetenschap. 

In 2006 en 2007 zijn 2 studies gepubliceerd door het Italiaanse Ramazzini Instituut, waaruit zou blijken dat proefdieren kanker krijgen als gevolg van aspartaam. Naar deze studies is zeer goed gekeken door de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA). Hun conclusie was dat de tumoren die waren gevonden niet kwamen doordat de ratten aspartaam kregen, maar omdat ze chronische ontstekingen hadden aan de ademhalingsorganen. De ratten waren dus al ziek voordat ze getest werden. Bovendien bleek de statistiek in het onderzoek niet te kloppen. 

Minder calorieën met zoetstoffen

Aspartaam bevat nauwelijks calorieën. Als je producten eet of drinkt waar de suiker is vervangen door aspartaam, krijg je minder calorieën binnen.  

Effect op bloedsuikerspiegel en gebit

Als je producten eet of drinkt waarin de suiker is vervangen door zoetstoffen zoals aspartaam, dan zorgt dit voor een minder hoge toename van je bloedsuikerspiegel dan als je dezelfde producten eet met suiker.  Ook zijn producten waarin de suiker is vervangen door zoetstoffen beter voor je tanden dan dezelfde producten met suiker.  Zoetstoffen spelen namelijk in tegenstelling tot suiker geen rol bij het ontstaan van tandcariës (gaatjes). Zowel frisdranken met als zonder suiker bevatten echter wel zuren die tanderosie veroorzaken (aantasting van het tandglazuur). 

Mensen met PKU

Mensen met ‘fenylketonurie’ (PKU) moeten aspartaam mijden. Mensen met de erfelijke aandoening PKU kunnen het aminozuur fenylalanine uit aspartaam niet goed afbreken. Dit heeft negatieve effecten in de hersenen als gevolg. Elke baby in Nederland wordt op deze ziekte getest met een hielprikje. Op producten met aspartaam (E951 en E962) staat voor mensen met deze aandoening de waarschuwing “bevat aspartaam (een bron van fenylalanine)” of “bevat een bron van fenylalanine”. 

Verwerking in het lichaam

Aspartaam wordt in ons lichaam omgezet in de aminozuren fenylalanine en asparaginezuur, waarbij methanol ontstaat. Dit zijn bekende stoffen voor het lichaam, ze kunnen goed verwerkt worden. 

Bij het afbreken van aspartaam in het lichaam ontstaat een kleine hoeveelheid methanol. In grote hoeveelheden kan methanol gezondheidsproblemen zoals blindheid veroorzaken. Uit één liter light-frisdrank gezoet met aspartaam kan 55 milligram methanol gevormd worden. Dit is minder dan er van nature in één liter vruchtensap zit.  

Veiligheid

In de Europese verordening die gaat over het gebruik van E-nummers staat aan welke levensmiddelen aspartaam mag worden toegevoegd. Ook staat er wat het maximum toegelaten gehalte is. Hierdoor kun je er niet te veel van binnen krijgen. De in de EU toegelaten zoetstoffen, zoals aspartaam, zijn uitgebreid onderzocht op veiligheid door de EFSA. Lees hier meer over de veiligheidseisen van E-nummers.

Voedingsadvies

Producten met E-nummers, zoals aspartaam, kun je veilig eten en drinken. Zelfs als je erg veel producten gebruikt, krijg je bij een normaal eetpatroon niet te veel zoetstof binnen. Een light-product kan een goed alternatief zijn voor een gewoon product. Het kan passen in een gezond voedingspatroon, maar het is niet zo dat je alle light-producten onbeperkt kunt eten. Sommige light-producten bevatten nog steeds veel calorieën. Sommige mensen willen aspartaam of andere E-nummers toch liever vermijden. Het is niet nodig aspartaam te vermijden, maar er is ook niets op tegen. Aspartaam zit vaak in bewerkte producten die niet in de Schijf van Vijf staan. Om die reden kun je deze producten beter niet te vaak en te veel eten.

Etiket

Als in een product aspartaam gebruikt is, dan staat dit bij de ingrediënten. Op het etiket staat de term ‘zoetstof’ gevolgd door ‘aspartaam’ of ‘het E-nummer.  

Bij voedingsmiddelen die één of meer zoetstoffen bevatten, staat verder op het etiket bij de naam van het voedingsmiddel ”met zoetstof(fen)” of “met suiker(s) en zoetstof(fen)”.  

Waarschuwingen op het etiket

Voor PKU-patiënten staat op producten met aspartaam (E 951 en E 962) de waarschuwing: “bevat aspartaam (een bron van fenylalanine)” of “bevat een bron van fenylalanine”.