Er is meer belangstelling voor het verzorgen van een gezond ontbijt op school. Een gezond ontbijt levert nieuwe energie na de nacht en belangrijke voedingsstoffen die het lichaam van een kind nodig heeft. Bovendien voorkomt het trek in snoep of koek later op de ochtend. Maar waaraan voldoet een gezond schoolontbijt?
Richtlijnen
Een gezond schoolontbijt bestaat uit Schijf van Vijf-producten. Daarnaast is er ruimte voor maximaal 1 dagkeuze. Een dagkeuze is een kleine keuze buiten de Schijf van Vijf, denk aan jam, een plakje vleeswaar, appelstroop, een augurkje of een rijstwafel. Voor een gezond schoolontbijt gelden dezelfde richtlijnen als voor een gezonde schoollunch. Verzorgt jouw school zowel ontbijt als lunch? Dan adviseren wij om vleeswaren aan te bieden bij het ontbijt óf bij de lunch, maar niet bij allebei. Veel vlees(waren) eten is namelijk niet goed voor het milieu en ook niet voor je gezondheid. Helemaal geen vleeswaren aanbieden kan natuurlijk ook.
Richtlijnen broodlunch
Volkorenbrood en bruinbrood zijn een belangrijk onderdeel van de Schijf van Vijf. Brood is een bron van koolhydraten en jodium. Volkoren- en bruinbrood verminderen het risico op bepaalde ziekten. Vooral volkorenbrood bevat veel voedingsvezels, vitamines en mineralen die belangrijk zijn voor het lichaam.
Hoeveel brood kinderen eten, hangt af van de leeftijd en het geslacht. Voor kinderen van 4-8 adviseren we 2-4 boterhammen per dag, voor meisjes vanaf 9 jaar 3-5 boterhammen en voor jongens vanaf 9 jaar 3-6 boterhammen per dag. Dit eten ze niet allemaal tijdens het ontbijt, maar ook bij de lunch en eventueel tussendoor.
Wanneer een broodontbijt wordt aangeboden dan gelden de volgende criteria:
- Bruin of volkoren brood
- Margarine of halvarine uit een kuipje
- Beleg uit de Schijf van Vijf
- Eventueel één dagkeuze buiten de Schijf van Vijf
In onze productenlijst staat veel inspiratie voor een gezonde schoollunch, maar deze zijn ook toepasbaar voor een broodontbijt. Gebruik daarnaast de gratis 'Kies Ik Gezond?'-app om te zien of iets in de Schijf van Vijf staat.
Het is van belang dat er voldoende variatie in het ontbijtaanbod zit, om verschillende voedingsstoffen voldoende binnen te krijgen. Bij een ontbijtbuffet stimuleer je kinderen om zo veel mogelijk Schijf van Vijf-producten te kiezen. Dat doe je door de gezonde keuzes aantrekkelijk en opvallend te presenteren.
Voor de afwisseling
Je kunt brood ook eens afwisselen met volkoren knäckebröd, havermout of muesli. Of kies en andere volkoren ontbijtgranen zonder toegevoegd zout en met weinig of geen toegevoegd suiker.
Richtlijnen drinken
Er zijn heel veel soorten drankjes die je kunt geven aan de leerlingen. Water, (lauwe) thee zonder suiker, magere of halfvolle melk en karnemelk staan allemaal in de Schijf van Vijf en zijn dus geschikte drankjes voor tijdens het ontbijt. Kijk voor meer keuzes op de productenlijst.
Richtlijnen doen ertoe
Het is belangrijk dat de standaard voor het ontbijt duidelijk is en voldoet aan de richtlijnen, anders kan het zo zijn dat sommige kinderen juist minder gezond gaan ontbijten. Als een kind bijvoorbeeld altijd water of halfvolle melk thuis krijgt bij het ontbijt, maar op school sinaasappelsap neemt, is dit een minder gezonde voedselkeuze.
Bekijk onze materialen
Benieuwd wat je allemaal kunt aanbieden als onderdeel van een Schijf van Vijf ontbijt? Doe inspiratie op met onze productenlijst en broodjesbouwer en lees onze tips.
Rekening houden met allergieën en (di)eetwensen
Op elke school zijn kinderen met allergieën of dieetwensen in verband met een bepaalde (geloofs)overtuiging. Denk aan notenallergie, coeliakie en aan halal voeding. Uiteraard hou je hier rekening mee bij een schoollunch of schoolontbijt. Als het nodig is, kun je individuele afspraken vastleggen met ouders.
Ook kun je afspraken maken met ouders van een kind met een eetstoornis, denk aan anorexia nervosa, boulimia nervosa of ARFID. Dit is belangrijk omdat alles wat met eten te maken heeft, voor hen een bron van spanning is. Voor deze kinderen is intensieve psychologische en/of medische begeleiding door een professional nodig. Als school ben je dus niet verantwoordelijk voor het geven van voedingsadvies. En goedbedoeld voedingsadvies door school of andere ouders is ook niet zinvol. School kan wel ondersteunend zijn aan de behandeling.
Als er kinderen zijn met een ernstige allergie voor pinda’s of noten, is het verstandig specifieke afspraken te maken. Bijvoorbeeld door in die klas geen notenpasta of pindakaas aan te bieden. Ook voor kinderen met coeliakie is het belangrijk goede afspraken te maken om kruisbesmetting te voorkomen.
Voor de kinderen met allergieën of dieetwensen kun je aparte producten aanbieden. Denk aan een verrijkte ongezoete sojadrink voor kinderen met een koemelkallergie, glutenvrij volkoren- of bruinbrood voor kinderen met coeliakie en halal boterhamworst voor islamitische kinderen. Deze producten zijn bestemd voor de kinderen met een allergie of dieetwens en tellen niet mee met het reguliere aanbod. Halal boterhamworst is dus niet een tweede dagkeuze in het totale aanbod. Meer informatie over veilig aanbieden van eten en drinken vind je op de pagina Voedselveiligheid op school.
sluiten
Rekening houden met kindermarketing
Met kindermarketing bedoelen wij reclame en promotie voor voedingsmiddelen specifiek gericht op kinderen. Uit onderzoek weten we dat kindermarketing een direct effect heeft op de kennis, voorkeuren en consumptiepatroon van kinderen. Bovendien heeft het een indirect effect op hun gezondheidstoestand. Het overgrote deel van deze kindermarketing gaat over producten die niet in de Schijf van Vijf staan en daardoor niet bijdragen aan een gezond eetpatroon. Ze zijn rijk aan verzadigd vet, zout en/of suiker.
Reclames voor voedingsmiddelen, gericht op kinderen, proberen een eet- of drinkbehoefte te creëren bij hen. Denk bijvoorbeeld aan verpakkingen van ongezonde producten met vrolijke figuurtjes erop of leuzen als ‘speciaal voor kids’. De reclames stimuleren kinderen om tussen maaltijden door te snacken. Ze geven bovendien vaak een rooskleurig beeld van de zogenaamde positieve gevolgen van het eten van producten die relatief veel energie en weinig belangrijke voedingsstoffen bevatten.
Als school kun je de blootstelling aan producten die veel suiker, verzadigd vet en/of zout bevatten verminderen door deze producten te weren. Leg dit ook vast in het voedingsbeleid. Kijk ook kritisch naar lesmateriaal van commerciële partijen, zoals een kleurplaat van een bepaald merk broodbeleg of een puzzel van een bedrijf die veel ongezonde producten maakt. Door dit soort indirecte reclame kunnen kinderen gestuurd worden in hun voorkeuren of het idee krijgen dat bepaalde producten gezond zijn.
Naast het verminderen van blootstelling aan kindermarketing, kunnen kinderen ook mediawijs worden gemaakt, zodat zij beter weerstand leren bieden aan de verleiding die uitgaat van de marketing voor ongezonde producten.
sluiten
Meer aandacht besteden aan gezond eten op school
Naast een gezond schoolontbijt zijn er meer manieren om gezond eten op school te stimuleren: denk aan een gezonde schoollunch, een helder voedingsbeleid met aandacht voor de pauzehap, trakteren en water drinken, en voedseleducatie zoals het lespakket Smaaklessen. Hier vind je meer tips en aanvullende ideeën om op school aan de slag te gaan met voeding. De Gezonde School-aanpak helpt om op een planmatige en gestructureerde manier aandacht te geven
aan het thema voeding.