Oliën

Wat zijn oliën?

Oliën zijn vetten die op kamertemperatuur vloeibaar zijn. Ze worden gebruikt bij de bereiding van voedingsmiddelen of als ingrediënt. Ze zijn niet oplosbaar en lichter dan water. Daarom blijft olie drijven op water.   

Soorten olie

Er zijn oliën die als olie verkocht worden voor consumptie, zoals arachide-, maïs, olijf-, saffloer-, sesam-, soja- en zonnebloemolie. Daarnaast zijn er oliën die in voedingsmiddelen zitten. Zoals: maïs-, raap, soja- en katoenzaadolie. De oliën worden soms in combinatie gebruikt, zoals in margarine. 

Welke olie is geschikt om in te bakken?

Voorbeelden van oliën geschikt om in te bakken zijn: 

Olie	Smaak
Arachideolie (pindaolie)	Neutrale smaak
Koolzaadolie	Beetje nootachtig
Maisolie	Neutrale smaak
Olijfolie (extra vierge is minder geschikt)	Fruitig, grassig, fris, soms peperig, hangt af van de soort.
Raapzaadolie	Neutrale smaak
Rijstolie	Neutrale smaak
Roerbakolie of wokolie	Van meerdere oliesoorten gemaakt. Meestal gekruid. Kijk op ’t etiket.
Slaolie	Van meerdere oliesoorten gemaakt. Kijk op ’t etiket.
Sojaolie	Neutrale smaak
Vloeibaar bak- en braadvet*	Van meerdere oliesoorten gemaakt. Kijk op ’t etiket.
Zonnebloemolie	Neutrale smaak

* Bestaat vooral uit plantaardige oliën. Het voordeel van vloeibaar bak- en braadvet: er zit ook vitamine D in.

Welke olie is geschikt om in te frituren?

Veel mensen gebruiken zonnebloemolie om te frituren. Door de neutrale smaak is het daar erg geschikt voor. In de winkel ligt het vaak ook als vloeibaar frituurvet in het schap. Maar je kunt ook andere oliën gebruiken. In alle oliën waarin je kunt bakken, kun je ook frituren. Andere oliën met een neutrale smaak zijn arachideolie, maïsolie, raapzaadolie, rijstolie, slaolie en sojaolie. 

Welke olie kan ik in bakrecepten gebruiken?

Alle oliën die geschikt zijn om in te bakken, kun je ook gebruiken in bakrecepten. Het hangt van het recept af, welke olie het meest geschikt is. In pizzadeeg of Italiaans brood gebruik je bijvoorbeeld olijfolie. In zoete recepten kunnen oliën met een neutrale smaak geschikt zijn: arachideolie, maïsolie, raapzaadolie, rijstolie, slaolie, sojaolie en zonnebloemolie. Vloeibaar bak- en braadvet is ook geschikt om baksels mee te maken.

Welke olie is geschikt voor over de sla?

Over de sla kun je kiezen voor een olie met een nootachtige smaak:

• Druivenpitolie
• Koolzaadolie
• Sesamolie (let op, erg sterk van smaak, dus gebruik het met mate)
• Walnootolie

Of je gaat voor de fruitige, grassige, frisse, soms peperige smaak van:

• Extra vierge olijfolie

Liever een neutrale olie? Gebruik bijvoorbeeld:

• Lijnzaadolie
• Zonnebloemolie

Waarom zijn niet alle oliën geschikt om in te bakken?

Bij bakken, wokken en braden wordt de temperatuur van de pan en de olie tussen 180 tot 230 °C. Niet alle oliën kunnen die temperatuur verdragen.

Als oliën niet helemaal zuiver zijn hebben ze een lager ‘rookpunt.’ Dit is de temperatuur waarbij ze gaan roken of walmen. Stoffen in de olie verbranden dan en breken af, waardoor de olie daarna niet meer geschikt is om te eten. 

Oliën met een rookpunt onder de 180 °C zijn: extra vierge olijfolie en lijnzaadolie. Die zijn dus niet geschikt voor bakken, wokken, braden en frituren. Ook roomboter is hier niet geschikt voor.

Is olie gezond?

Oliën staan in de Schijf van Vijf. Oliën zijn rijk aan onverzadigd vet. Vervang je producten met veel verzadigd vet door producten met vooral onverzadigd vet? Dan verkleint je kans op hart- en vaatziekten. Bovendien is het vet in olie brandstof voor het lichaam. Cellen hebben vetzuren nodig als bouwstenen. Verder bevat olie vitamine E. 

Kokosvet en palmvet worden ook weleens olie genoemd, maar het zijn harde vetten. Daar zit veel verzadigd vet in. Kokosvet en palmvet staan daarom niet in de Schijf van Vijf.

Lees meer over de gezondheidseffecten bij vetten.    

Hoeveel olie heb ik elke dag nodig?

Oliën en andere smeer- en bereidingsvetten met veel onverzadigd vet, staan in de Schijf van Vijf. Bekijk het volledige advies over  bereidingsvetten en vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een voedingsadvies op maat. 

Hoe herken ik olie op het etiket?

Op alle producten moet staan welke soorten olie gebruikt zijn. Bijvoorbeeld palmolie (palmvet), sojaolie of olijfolie. Aan oliën kunnen aroma’s, specerijen, kruiden, emulgatoren, stabilisatoren, extracten en distillaten van specerijen worden toegevoegd. Sla- en frituurolie bestaat uit één of meerdere plantaardige oliën.   

Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket.

Etiket en tekort aan zonnebloemolie

Doordat er op dit moment een tekort is aan zonnebloemolie, kan het zijn dat de informatie op het etiket tijdelijk niet klopt. Zonnebloemolie wordt door het tekort nu vaak vervangen door een andere soort plantaardige olie.

Het duurt even voordat de ingrediëntenlijsten op het etiket van producten waar eerst zonnebloemolie inzat zijn aangepast. Zeker als het etiket onderdeel is van de verpakking. Bijvoorbeeld bij halvarine, waar de ingrediënten op het kuipje staan. Ben je ergens allergisch voor? Maak je dan geen zorgen. Deze informatie plakken fabrikanten op het etiket met een sticker als dat nodig is. 

Eisen voor etikettering zijn vastgelegd in de Warenwet etikettering. De NVWA ziet erop toe dat de regels gevolgd worden. In het geval van zonnebloemolie handhaven ze tijdelijk niet, omdat er sprake is van overmacht.