Oliën

Omschrijving

Oliën zijn vloeibare vetten. Ze worden gebruikt bij de bereiding van voedingsmiddelen of als ingrediënt. Ze zijn niet oplosbaar en lichter dan water. Daarom blijft olie drijven op water.   

Oliën met veel onverzadigd vet staan in de Schijf van Vijf. 

Verschil tussen oliën en vetten

Oliën zijn bij kamertemperatuur vloeibaar, terwijl vetten vast zijn. Oliën stollen bij een lagere temperatuur. 

Soorten olie

Er zijn oliën die als olie verkocht worden voor consumptie, zoals arachide-, maïs, olijf-, saffloer-, sesam-, soja- en zonnebloemolie. Daarnaast zijn er oliën die in voedingsmiddelen zitten. De belangrijkste zijn: maïs-, raap, soja-, katoenzaad- en palmolie. De oliën worden soms in combinatie gebruikt, zoals in margarine. 

Consumptiecijfers

Op volgorde van gebruik het aandeel diverse soorten olie in Nederlandse consumptie.

• Palmolie (42% van de olie is palmolie) 
• Raapolie/koolzaadolie (17%) 
• Sojaolie (14%)
• Zonnebloemolie (9%) 
• Kokosvet (8%)
• Overige (lijnzaad, sesamzaad, saffloer en olijf) 

Bereiden

Bij bakken, wokken en braden wordt de temperatuur van de pan en de olie tussen 180 tot 230°C. Niet alle oliën kunnen die temperatuur verdragen.

Als oliën niet helemaal zuiver zijn hebben ze een lager ‘rookpunt.’ Dit is de temperatuur waarbij ze gaan roken of walmen. Stoffen in de olie verbranden dan en breken af, waardoor de olie daarna niet meer geschikt is om te eten. 

Oliën met een rookpunt onder de 180 °C zijn: boter, extra vierge olijfolie en lijnzaadolie. Die zijn dus niet geschikt voor bakken, wokken, braden en frituren.

Gezondheidseffecten

Vet is brandstof voor het lichaam. Verder bevat olie vitamine E. De meeste plantaardige oliën zijn rijk aan onverzadigd vet, en verlagen het risico op bepaalde hartziekten ten opzichte van voedingsmiddelen rijk aan verzadigd vet (zoals boter en harde margarines). Alleen kokosolie (kokosvet) en palmolie bevatten veel verzadigd vet. Lees meer over de gezondheidseffecten bij vetten.    

Voedingsadvies

Bereidingsvetten met veel onverzadigd vet, zoals oliën, staan in de Schijf van Vijf. Lees meer over bereidingsvetten en vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een voedingsadvies op maat. 

Het advies is om verzadigd vet zoveel mogelijk te vervangen door onverzadigd vet, zodat het grootste gedeelte van de vetinname uit onverzadigd vet bestaat. Daarmee daalt de kans op hart- en vaatziekten aanzienlijk. Lees meer over dit advies bij vetten.

Etiket

Eisen ten aanzien van etikettering zijn vastgelegd in de Warenwet etikettering.   

Aan oliën kunnen aroma’s, specerijen, kruiden, emulgatoren, stabilisatoren, extracten en distillaten van specerijen worden toegevoegd. Sla- en frituurolie bestaat uit één of meerdere plantaardige oliën.   

Volgens nieuwe Europese wetgeving moet vanaf december 2014 op alle producten staan welke soorten olie gebruikt zijn. Bijvoorbeeld palmolie, sojaolie of olijfolie. Nieuwe producten moeten direct hier al aan voldoen.

Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket.