Wil je een schoolmaaltijd aanbieden op jouw school? Neem de tijd om dit goed voor te bereiden en verdiep je in de mogelijkheden. Het hoeft niet in één keer. Je kunt stapsgewijs te werk gaan en elk stapje doordacht implementeren. Begin bijvoorbeeld met het aanbieden van groente en fruit,
organiseer een themaweek over gezonde en duurzame voeding of start met 1 dag in
de week een gezonde lunch. Op deze pagina vind je meer tips over hoe je een schoolmaaltijd stapsgewijs kunt organiseren.
1. Zorg voor voldoende draagvlak
Dit is een eerste en vooral ook essentiële stap. Het aanbieden van een schoolmaaltijd vergt extra inspanning van het schoolpersoneel. Neem collega’s en ouders vooraf goed mee in deze verandering. Belicht de voordelen van een gezonde maaltijd en ga het gesprek aan over hoe jullie dit samen mogelijk kunnen maken. Organiseer bijvoorbeeld een bijeenkomst met ouders en leerkrachten waarin het onderwerp vol enthousiasme gepresenteerd wordt. Betrek vooral ook de medezeggenschapsraad en besteed er aandacht aan in jullie nieuwsbrief.
Hoe meer het onder de aandacht komt, hoe enthousiaster iedereen kan worden over het idee. Ook de kinderen kun je betrekken door hen te laten meedenken over het aanbod en hoe je het ontbijt of de lunch vormgeeft. Door de dialoog en samenwerking aan te gaan met ouders, leerkrachten en kinderen kan er steeds meer draagvlak voor een gezonde schoolmaaltijd ontstaan. Wanneer de gezonde schoolmaaltijd is ingevoerd kun je ouders ook een keer uitnodigen om mee te komen eten.
2. Kies een passende schoolmaaltijd
Kies het soort schoolontbijt of -lunch dat past bij jullie school, zoals een broodmaaltijd of juist een warme maaltijd. Breng in kaart waar je rekening mee moet houden: zijn er veel kinderen die halal of veganistisch eten, hoe zit het met allergieën? Wel is het van belang dat de maaltijd voldoet aan de richtlijnen voor een gezonde schoolmaaltijd, ook op de langere termijn. Het blijvend aanbieden van gezond eten op school conform de Schijf van Vijf is nodig om gezond eetgedrag van kinderen blijvend te veranderen, blijkt uit onderzoek naar gezonde schoollunches.
![]()
3. Bepaal of je het zelf organiseert of een cateraar inschakelt
Je kunt ervoor kiezen alles zelf te organiseren of dit te laten uitvoeren door een externe cateraar.
De maaltijd in eigen beheer
Het voordeel van een maaltijd in eigen beheer is dat je als school alles zelf kunt samenstellen op basis van de richtlijnen en de behoefte van jouw leerlingen. Het kan wel meer werk van het schoolpersoneel vergen. Een mogelijkheid is dat ouders, overblijfmedewerkers, pedagogisch medewerkers van de lokale kinderopvangorganisatie of juist de leerlingen zelf (bijv. door te helpen met de maaltijd rond te brengen) een rol spelen bij het bereiden en begeleiden van de maaltijd.
Als je de maaltijd in eigen beheer organiseert is het handig een goed en eenvoudig bestelsysteem dat op basis van de menucyclus, voorraad en aantal leerlingen, de bestelling berekent. Maak hiervoor bijvoorbeeld zelf een excelbestand aan of maak gebruik van bestaande bestelprogramma’s.
De schoolmaaltijd uitbesteden aan een externe cateraar
Voordelen van het uitbesteden van de schoolmaaltijd zijn dat het schoolpersoneel wordt ontzorgd. Bijvoorbeeld omdat externe cateraars vaak een goed bestelsysteem hebben, waardoor dit weinig administratie vergt voor een school. Losse lunchcomponenten kunnen klaargemaakt en geportioneerd per klas worden geleverd. De cateraar kan ook de bezetting van de keuken verzorgen en de porties serveerklaar maken. Een cateraar is soms creatiever in het aanbod binnen de richtlijnen voor een gezonde maaltijd, door bijvoorbeeld een keer een salade of gezonde soep te serveren.
Een externe cateraar is vaak wel wat duurder dan inkoop via een supermarkt. Hoewel dit ook mee kan vallen: door een bestaand netwerk van leveranciers en bulkinkoop kan er ook sprake zijn van lagere inkoopprijzen. Om dit te achterhalen kan een school offertes opvragen bij enkele cateraars. Bedenk ook goed of je het als school belangrijk vindt om te werken met een lokale cateraar, of dat je wilt kiezen voor een grote cateraar met veel ervaring.
Handige tips voor het organiseren van een schoolmaaltijd
Of je nu kiest om de verstrekte schoolmaaltijd zelf te organiseren of dat je een externe cateraar inhuurt, in beide gevallen is het handig om na te denken over de volgende dingen:
- Stel een coördinator aan. Je kunt een coördinator verantwoordelijk maken voor de praktische organisatie, zoals voor de inkoop, het tijdig klaar hebben staan van het eten voor alle klassen, het weer opruimen et cetera. Het is daarnaast ook handig één aanspreekpunt (leerkracht, managementteam, conciërge) te hebben voor ouders en leerkrachten omtrent de lunch en ontbijt. Uit onderzoek blijkt dat de organisatie van een schoollunch de lunchcoördinatoren totaal gemiddeld tien à twaalf uur per week kostte. Dit is afhankelijk van de manier van organiseren, ondersteuning en grootte van de school.
- Welke ruimte gebruik je om alles hygiënisch (voor) te bereiden? Dat kan bijvoorbeeld een vast (bso-)klaslokaal zijn. Lees meer over hygiënevoorschriften die van belang zijn bij het verstrekken van de schoolmaaltijd.
- Hoe zorg je voor structureel contact met voldoende feedbackmogelijkheden tussen alle partijen? Richt bijvoorbeeld een klankbordgroep op waarin zowel ouders, leerkrachten als de schooldirectie/bestuursleden van de school deelnemen.
Benodigdheden voor het organiseren van de schoolmaaltijd
Voor de organisatie is het handig de volgende benodigdheden op school te hebben:
- Voldoende opslagruimte (inclusief koelkast en eventueel een vriezer)
- Een vaatwasser
- Voor alle kinderen een borden, bestek en bekers. Of laat de kinderen dit zelf van huis meenemen. Zorg in dat geval voor wat reservesets op school. Denk er ook over na hoe alles weer schoon in de kast komt te staan (of mee naar huis gaat).
Ben je benieuwd hoe andere scholen een schoollunch of -ontbijt hebben georganiseerd? Lees dan dit onderzoeksrapport (bijlage 3 gaat in op de logistiek) of Hoe bouw je een gezonde basisschool.
4. De financiering rondkrijgen
Uit een onderzoek uit 2020 blijkt dat ouders bereid zijn financieel bij te dragen aan een schoollunch. Ouders zeggen bereid te zijn om rond de € 1,75 per kind per dag voor de schoollunch te willen betalen. Het is dan wel belangrijk dat er financiële ondersteuning is voor gezinnen met minder middelen. Bij sommige gemeenten is het mogelijk om hier een financiële bijdrage voor aan te vragen. Je kunt contact opnemen met een Gezonde School-adviseur of JOGG regisseur binnen jouw gemeente om de mogelijkheden te bespreken. Als school kun je ook een aanvraag doen bij het Programma Schoolmaaltijden om in aanmerking te komen voor financiering voor schoolmaaltijden. Op hun website vind je alle informatie.
5. Neem de
tijd om rustig te eten zonder afleiding
Neem de tijd om rustig te eten zonder afleiding. Het is belangrijk dat er voldoende tijd is voor de schoollunch, zodat kinderen rustig kunnen eten. Een korte lunchpauze van 10 minuten tot een kwartier kan ervoor zorgen dat kinderen te weinig eten. Daardoor kunnen ze later op de dag weer honger krijgen en om ongezonde snacks vragen. Of kinderen kunnen buikpijn krijgen als ze in een rap tempo veel eten. Het kan namelijk wel zo’n 15 tot 20 minuten duren voordat er een gevoel van verzadiging ontstaat. Als je heel snel eet krijgt het lichaam niet de tijd om aan de hersenen door te geven dat het genoeg is geweest.
Het is dus belangrijk om rustig te eten, kleine happen te nemen en goed te kauwen. Op die manier krijgen kinderen de kans om goed aan te voelen wanneer ze vol zitten. Daarnaast is het belangrijk om met aandacht te eten, zonder afleiding. Schermpjes leiden af en dat kan ervoor zorgen dat kinderen niet in de gaten hebben hoeveel ze eten. Daardoor kunnen ze te veel gaan eten. Gezellig samen aan tafel zorgt ervoor dat er meer aandacht is voor de maaltijd. Het creëert een mooi moment om met elkaar in gesprek te gaan over wat er op het bord ligt: welke kleuren tomaat bestaan er allemaal en waarom zijn ze eigenlijk gezond?
Meer aandacht besteden aan gezond eten op school?
Naast de gezonde schoolmaaltijd zijn er meer manieren om gezond eten op school te stimuleren: denk aan een helder voedingsbeleid met aandacht voor de pauzehap, trakteren en water drinken, en voedseleducatie zoals het lespakket Smaaklessen. Hier vind je meer tips en aanvullende ideeën om op school aan de slag te gaan met voeding. De Gezonde School-aanpak helpt om op een planmatige en gestructureerde manier aandacht te geven aan het thema voeding.