Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.
Menu
Zoek
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Y Z
Encyclopedie A-Z

Voedselverspilling

Al ons voedsel is geproduceerd, verwerkt, vervoerd, verpakt en bereid. Wanneer het voedsel wordt verspild, zijn deze investeringen voor niks geweest. Nederlanders verspillen thuis gemiddeld 33,4 kilo eten per persoon per jaar aan vast voedsel. Vooral bij brood, groente, fruit, aardappelen en zuivel is veel winst te behalen. De hoeveelheid voedselverspilling thuis daalde sterk sinds 2013, maar die daling lijkt nu te stagneren. 

Kopen wat je nodig hebt, precies op maat koken en eten en drinken op de juiste plek en bij de juiste temperatuur bewaren, helpt om voedselverspilling tegen te gaan. Hiermee kunnen consumenten hun milieu-impact verlagen. Door geen voedsel te verspillen kun je bovendien zo’n € 138,- per persoon per jaar besparen. Het Voedingscentrum biedt informatie en tools om slim te koken, kopen en bewaren en zo verspilling te voorkomen.   

Wat is voedselverspilling?

Er is sprake van voedselverspilling als voedsel dat is geproduceerd voor menselijke consumptie, hier niet voor wordt gebruikt. Er wordt hierbij geen onderscheid gemaakt tussen voedsel voor of na de houdbaarheidsdatum wordt weggegooid, of tussen voedsel dat wel of niet bedorven is.

Onvermijdbare voedselverliezen worden niet meegerekend. Denk hierbij aan schillen, stronken, kaaskorsten, eierschalen, koffiedik, theeresten en vlees- en visresten (botten, graten).

Hoeveel voedsel wordt er verspild in Nederland?

De totale hoeveelheid verspilling in Nederland in de hele keten lag in 2019 tussen de minimaal 1.51 en maximaal 2.38 kiloton. Omgerekend per inwoner is dat tussen de 88 en 138 kilo per persoon. Als de verspilling van vast voedsel in huishoudens (exclusief dranken) nu geschat wordt op 33,4 kilo, betekent het dat huishoudens een aandeel hebben van zo’n 24 tot 38% van de totale verspilling in de keten.

Enkele cijfers over voedselverspilling in Nederlandse huishoudens (2022):

  • In 2022 was de gemiddelde verspilling van vast voedsel bij de Nederlandse consument thuis 33,4 kg per persoon per jaar.  
  • De vijf meest verspilde productgroepen zijn brood en deegwaren (6,2 kilo), groente (4,4 kilo), fruit (4,3 kilo), aardappelen (2,8 kilo) en zuivel (2,8 kilo). Ten opzichte van 2019 zijn brood en deegwaren en zuivel minder verspild, maar groente en fruit juist meer. 
  • In 2022 werd 8,9% van de totaal gekochte hoeveelheid voedsel verspild. Sinds 2010 is dit percentage steeds kleiner geworden.  
  • We verspillen significant meer dranken dan in 2019: 64,4 liter per jaar in 2022 in plaats van 45,5 liter per jaar in 2019. We zijn meer koffie en thee gaan verspillen thuis. Dit zijn ook de meest verspilde dranken thuis.  

Een uitgebreide rapportage van de voedselverspilling bij consumenten thuis in 2022 is hier te vinden. 

Samen tegen voedselverspilling

Wat doet het Voedingscentrum tegen voedselverspilling?

Het verminderen van voedselverspilling is een van de belangrijkste aandachtspunten om klimaatverandering tegen te gaan en de groeiende wereldbevolking te kunnen voeden. Daarom hebben de Europese Unie en de Nederlandse overheid zich gecommitteerd aan Sustainable Development Goal (SDG) 12.3. De voedselverspilling per persoon bij zowel consumenten als supermarkten moet in 2030 gehalveerd zijn ten opzichte van 2015. Inmiddels zijn we halverwege de periode om de halvering te realiseren (SDG 12.3) en is een reductie van 23% gerealiseerd ten opzichte van 2015. Waar de geschatte hoeveelheid verspilling van vast voedsel in 2015 nog 43,3 kilo was, is dat in 2022 33,4 kilo. De sterke daling die sinds 2013 zichtbaar was, lijkt te stagneren. De gevonden hoeveelheid verspild voedsel was in 2022 slechts 0,9 kilo lager dan in 2019. Als er inderdaad sprake is van stagnatie en deze zet door in 2025, dan wordt de kans om het doel van 50% reductie in 2030 te halen erg klein. We werken daarom hard met de hele keten om voedselverspilling bij consumenten thuis te verminderen.

8 op de 10 Nederlanders zijn bereid de eigen voedselverspilling terug te dringen. Zij vinden bijvoorbeeld dat het ‘gewoon niet hoort’, het zonde van het geld is, of dat het niet kan omdat er ook honger op deze wereld bestaat.

In de praktijk lopen mensen wel eens tegen barrières aan. Redenen om te verspillen zijn onder andere: te veel van het product gekookt of bereid, producten op verkeerde wijze bewaard, en te veel ingekocht.

Redenen om minder voedsel te verspillen:

  1. Voedsel weggooien doe je niet, dat hoort niet.
  2. Het is goedkoper om al je voedsel te gebruiken.
  3. Er zijn mensen in de wereld met honger.
  4. Het is beter voor milieu, natuur en landschap.

Het spaart grondstoffen en dat is goed voor de economie.

Om voedselverspilling terug te dringen, is het belangrijk dat niet alleen bedrijven en supermarkten actie ondernemen, maar ook dat de consument anders gaat handelen tijdens het kopen, koken en bewaren van voedsel.
Voor consumenten zijn de meest aansprekende manieren om voedselverspilling tegen te gaan:

  1. Op maat eten en drinken kopen.
  2. Brood invriezen.
  3. Voor het boodschappen doen de voorraadkast controleren.
  4. Een maaltijd samenstellen van voedsel dat tegen de houdbaarheidsdatum aanzit.

Simpele oplossingen zijn bijvoorbeeld het gebruiken van een boodschappenlijstje, een maatbeker om de juiste porties te bepalen en weten welke producten je waar en hoe bewaart (de Bewaarwijzer). Het Voedingscentrum biedt informatie en tools om het tegengaan van voedselverspilling te vergemakkelijken. Het Voedingscentrum is ook lid van de Stichting Tegen Voedselverspilling en werkt ook via die weg aan het tegengaan van verspilling.

Welke rol speelt voedselveiligheid bij verspilling?

Verwarring en gebrek aan kennis over houdbaarheidsdatum zijn belangrijke oorzaken van voedselverspilling. Mensen weten soms het verschil niet tussen de 'ten minste houdbaar tot'-datum (THT) en de 'te gebruiken tot'-datum (TGT).

Ze vergeten bijvoorbeeld dat ze een product in huis hebben, de THT-datum verstrijkt, en ze denken dan dat ze het voedsel niet meer kunnen consumeren. Maar de meeste producten met een verstreken THT-datum kunnen vaak nog dagen na de datum veilig worden geconsumeerd. Door te kijken, ruiken en proeven kan de kwaliteit van het product worden beoordeeld. Producten met een TGT-datum kunnen na de datum niet meer veilig worden geconsumeerd.

Invriezen of gekoeld bewaren is een belangrijke maatregel tegen verspilling. Door producten in te vriezen blijft een product lang goed. Bijvoorbeeld brood, maaltijdrestjes en vlees zijn geschikt om in te vriezen. Bakjes, zakjes en stickers zijn dan handige hulpmiddelen. Gekoeld bewaren is belangrijk bij onder andere zuivel, vlees en groenten. Door producten te bewaren op 4 °C, wordt de levensduur verlengd of behouden, en groeien er minder bacteriën.

Een koelkastthermometer kan helpen om de koelkast op de juiste temperatuur te krijgen. Volg voor bewaaradviezen de instructies op de verpakking of raadpleeg de Bewaarwijzer. Een verpakking helpt om het product langer vers te houden, thuis en in de winkel. Het product kan het beste zoveel mogelijk in de oorspronkelijke verpakking worden bewaard.

Wat kun je doen tegen voedselverspilling?

Deze adviezen kunnen consumenten helpen om voedselverspilling te voorkomen:

  • Controleer je voorraad voor je boodschappen doet. Wat heb je nog in huis? Wat moet als eerste op? Je weet dan wat je echt nodig hebt. Bewaar restjes en open verpakkingen op een vaste plek in je koelkast. Je ziet dan in één oogopslag wat als eerste op moet.
  • Maak een menu voor de hele week. Schrijf wat je nodig hebt op een boodschappenlijstje. Wie altijd een boodschappenlijstje maakt, kan tot wel 9 kilo voedsel van de afvalbak redden.
  • Noteer ook de hoeveelheden op je boodschappenlijstje. Bijvoorbeeld: ‘sperziebonen 400 gram’. Je koopt dan minder snel te veel.
  • Kook precies genoeg. Kijk wie er mee-eten en weeg af hoeveel je nodig hebt. Een keukenweegschaal is handig. Voor pasta, rijst en couscous is het Eetmaatje een aanrader.
  • Bewaar je eten op de juiste plek. Kijk in de online Bewaarwijzer waar het product het langst goed blijft. Groente, brood en maaltijden zijn heel lang houdbaar in de vriezer.
  • Eet producten voor het verstrijken van de datum op. Producten met een TGT-datum, zoals vlees en vis, kun je beter niet meer opeten na de datum. Bij de THT-datum kun je je zintuigen gebruiken. Kijk, ruik en proef of het nog goed is.
  • Kijk of je nog kliekjes en restjes in huis hebt. Wanneer maak je ze op? Houd wekelijks een kliekjesdag/donder-niet-weg-dag. Kijk hier voor inspiratie om je voorraad op te maken. Met behulp van de Receptenzoeker of de Receptenapp kun je op basis van de ingrediënten die je nog in huis hebt zoeken naar bijpassende recepten.

Bekijk hier de uitgebreide tips om voedselverspilling te voorkomen:

7 tips om voedselverspilling te voorkomen

Kan het etiket helpen tegen verspilling?

Het etiket kan helpen om voedselverspilling te voorkomen. Op het etiket staat een houdbaarheidsdatum. Er zijn twee soorten houdbaarheidsdata: de 'ten minste houdbaar tot'-datum (THT) en de 'te gebruiken tot'-datum (TGT). Producten met een verlopen THT-datum (kwaliteit gegarandeerd) kunnen mensen vaak nog eten zonder ziek te worden. Producten met een verlopen TGT-datum (veiligheid) moet je direct weggooien, anders kunnen je een voedselinfectie krijgen.

Wat is het effect van verspilling op het milieu?

Wanneer voedsel wordt verspild, heeft er al impact plaatsgevonden op het milieu. Dit gebeurde tijdens elke stap van de productie, het vervoer, de verpakking en bereiding thuis. Naarmate voedsel later in de keten wordt weggegooid, zijn de milieueffecten relatief groter. Er is dan al veel energie gestoken in bewerking, transport, verpakking en bereiding.

De geschatte broeikasgasuitstoot die gepaard gaat met het gehele proces dat aan verspilling bij de consument thuis voorafging, is 99 kilo CO2-equivalent per persoon per jaar. Daarnaast wordt het land dat nodig was voor productie van dit verspilde voedsel geschat op 70 m2 per persoon per jaar. Het water dat is verbruikt gedurende het hele proces van de verspilde producten, is geschat op 3 m3 per persoon per jaar. Voor heel Nederland komt dit op jaarbasis neer op gemiddeld 1.7 miljard kilo CO2-equivalent, 1.2 miljard m2 landgebruik en 50.4 miljoen m3 waterverbruik.

Verspilling van vlees en vleeswaren zorgt voor ongeveer 1/3 van de broeikasgasuitstoot en landgebruik dat voor niks is geweest voor de productie van het verspilde voedsel. Voor waterverbruik speelt de verspilling van fruit de grootste rol: bijna de helft van het waterverbruik dat nodig is geweest voor het verspilde voedsel. De verspilling van koffie en thee en zuiveldranken hebben ook een grote milieu-impact. Dierlijke producten zoals vlees, zuivel, kaas en zuiveldranken hebben een relatief hoge milieu-impact. Het is daarom extra belangrijk om voedselverspilling te voorkomen in deze productgroepen.

Meer informatie

Reden voor het weggooien van te veel gekookt eten, is dat consumenten denken te weinig over te hebben om te kunnen bewaren, of dat ze niet weten wat ze kunnen doen met hun kliekjes of aangebroken producten, zoals zuivel, groenten, sauzen en andere ingrediënten. Als consumenten producten bewaren is dat met de intentie ze op te eten en gooien ze pas weg als ze echt niet meer te eten zijn.

Mogelijke oplossing: recepten en apps die laten zien wat je allemaal met kliekjes en aangebroken producten kunt doen, met menuplanning voor de hele week.

Tools van het Voedingscentrum:

Externe links: