Bisfenol A (BPA) is een chemische stof die in plastic producten kan zitten, zoals bouwmaterialen, elektronica, plastic flessen en speelgoed. Vanaf 20 januari 2025 is het gebruik van Bisfenol A (BPA) in verpakkingsmaterialen van voedsel verboden, zoals in (herbruikbare) plastic flessen en blikjes. Dit verbod is ingesteld vanwege zorgen over de mogelijke gezondheidsrisico's van BPA, zoals schadelijke effecten op het immuunsysteem. Bedrijven hebben een overgangsperiode van 18 maanden om zich aan te passen aan het verbod op Bisfenol A (BPA). Gedurende deze periode kunnen producten die aan de eerdere regelgeving voldoen nog in omloop blijven.
Wat is BPA?
Bisfenol A (BPA) is een chemische stof die door de industrie wordt geproduceerd. Het wordt gebruikt om verschillende soorten kunststof te maken zoals polycarbonaat (PC) plastic en epoxyhars (coating).
Het zit in veel producten, zoals bouwmaterialen (verf en coatings van leidingen), elektronica, verpakkingsmateriaal van voedsel, speelgoed en medische hulpmiddelen. BPA kan worden gebruikt in hard plastic flessen (polycarbonaat). Ook de dunne witte plastic laag in de binnenkant van blikjes kan BPA bevatten. BPA kan zo in zeer kleine hoeveelheden in het voedsel terecht komen.
Wat zijn mogelijke risico's van BPA?
Er bestaat al lange tijd discussie over de mogelijke gezondheidsrisico’s van BPA. Uit studies met muizen blijkt BPA effect te hebben op het immuunsysteem. Zelfs bij lagere hoeveelheden. Ook kan het de hormoonhuishouding verstoren en is het schadelijk voor de vruchtbaarheid. Bij grotere hoeveelheden kan het huidreacties geven en luchtwegirritatie.
BPA wordt verder in verband gebracht met obesitas, ADHD, diabetes en prostaatkanker, maar een oorzakelijk verband is hierbij onzeker.
BPA kan mogelijk ook het immuunsysteem van de ongeboren vrucht of jonge kinderen schaden. Hierdoor hebben zij meer kans om voedselintoleranties te ontwikkelen en kunnen ze gevoeliger voor infectieziekten worden. Kleine en ongeboren kinderen zijn mogelijk gevoeliger dan volwassenen voor de effecten van BPA doordat hun lichaam sterk in ontwikkeling is. Ook via de borstvoeding kunnen baby’s BPA binnenkrijgen. Het is van belang dat de blootstelling voor zwangeren, ouders die borstvoeding geven, pasgeborenen en jonge kinderen zo laag mogelijk is.
Grenswaarde voor BPA
Omdat de effecten van BPA pas over lange termijn optreden, is een TDI vastgesteld. De TDI staat voor tolereerbare dagelijkse inname en geeft aan hoeveel je levenslang dagelijks mag binnenkrijgen van een stof zonder dat dit gevolgen heeft voor de gezondheid.
Voor BPA heeft de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) in 2023 een TDI vastgesteld van 0,2 nanogram per kilo lichaamsgewicht. Een nanogram is een miljardste deel van een gram. Deze norm is 20.000 keer strenger dan voorheen. EFSA concludeert dat consumenten van alle leeftijden meer BPA binnenkrijgen dan deze gezondheidskundige grens, en er een mogelijk gezondheidsrisico is.
Ook een groot Europees onderzoek waarbij in de urine van mensen is gekeken of er BPA gevonden wordt, laat zien dat het hoger is dan de gezondheidskundige grens.
Deze strengere normen van de EFSA en het feit dat consumenten meer binnenkrijgen dat de gezondheidskundige grens, heeft de Europese Commissie besloten om BPA in voedselcontactmaterialen te verbieden.
Babyflesjes en drinkbekers
Omdat baby’s en jonge kinderen gevoeliger zijn is BPA sinds 2011 verboden te gebruiken in babyflessen. In 2018 zijn daar drinkbekers en verpakkingen van voedsel bestemd voor baby’s en peuters tot 3 jaar bijgekomen.
Voedingsmiddelen
Vanaf 2025 is het gebruik van BPA verboden in verpakkingsmaterialen van voedsel, maar ook in keukengerei wat in contact komt met voedsel. Fabrikanten hebben een overgangstermijn van 18 maanden om zich aan te passen aan de nieuwe wetgeving.
Hoe kan ik zien of een product nog BPA bevat?
Je kunt aan een product, zoals een waterfles of bewaarbakje, niet zien of er BPA in zit of niet. Als er BPA-vrij staat op een product, bijvoorbeeld een herbruikbare waterfles, dan kun je ervanuit gaan dat hier geen BPA in verwerkt zit. Als je twijfelt over een herbruikbare waterfles, dan kun je ook kiezen voor een glazen of een roestvrijstalen fles. Hierin zit in ieder geval geen BPA.
Hetzelfde geldt voor plastic bewaarbakjes. Als je twijfelt of er BPZ in zit kun je kiezen voor glazen bewaarbakjes, maar ook bijvoorbeeld glazen bakjes om producten op te warmen in de magnetron. Als je kiest voor glas is het wel belangrijk om te kijken of het geschikt is voor invriezen en verwarmen.