Menu
Zoek

Waarom tonen supermarkten niet meer lef voor onze gezondheid?

26 november 2024

De Superlijst is er weer. De lijst die sinds 2020 laat zien wat supermarkten doen om mensen gezonder te laten kiezen. Het aanbod klopt niet: de meerderheid is ongezond en valt niet binnen de Schijf van Vijf. Terwijl het dé eetomgeving is met een gigantische potentiële impact op het verbeteren van de volksgezondheid. Supermarkten hebben de troef in handen, maar doen er niets mee.

De Superlijst brengt wel iets teweeg. We zien voor het eerst dat de meerderheid van de supermarkten een doelstelling zet om het aandeel Schijf van Vijf in de verkoop te vergroten. Lidl deed dit als eerste in 2022 en nu hebben ook Aldi, Dirk, Ekoplaza en Jumbo doelstellingen. Hoewel Ekoplaza en Jumbo zich daarbij wel beperken tot hun huismerk.

Maar ondanks dat er doelstellingen zijn, blijft de beweging erg klein, net zoals het aanbod producten dat in de Schijf van Vijf past. Eerder onderzoek van de Wageningen Universiteit wees al uit dat 80% van het aanbod in de supermarkt ongezond is. Frisdranken worden nog volop gepromoot en kindermarketing blijft hardnekkig in stand gehouden. Volgens de Superlijst is 83% van de folderaanbiedingen ook ongezond.

In de ranglijst is een score toegekend aan doelen en rapportage, assortiment, aanbiedingen en winkelinrichting. Dat zijn de knoppen waar een supermarkt aan kan draaien.

Te vrijblijvend

Het Voedingscentrum vindt de Superlijst een prijzenswaardig initiatief van Questionmark, in samenwerking met de gezondheidsfondsen Diabetes Fonds, Hartstichting, Maag Lever Darm Stichting en Nierstichting. We hadden zeker gehoopt dat supermarkten hiermee de noodzaak extra zouden voelen om in beweging komen.

Al in 2018 maakten supermarkten binnen het Nationaal Preventieakkoord afspraken met de overheid om gezond eten en drinken te stimuleren. Dit blijkt dus te vrijblijvend. Ook bij de Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV) zien we dat je het niet aan de markt over kunt laten. Bij de laatste metingen bleek er maar mondjesmaat verbetering te zijn.

Tijd voor lef

Supermarkten doen nog weinig, toch zie je wel van alles gebeuren bij bedrijfsrestaurants, restaurants in ziekenhuizen, schoolkantines, enzovoorts. Al gaat het ook hier nog langzaam, steeds meer mensen in dit soort eetomgevingen steken wél hun nek uit. Zij maken van de gezonde en duurzame keuze de makkelijke. Je ziet dat ze zich over zorgen heen zetten, zoals klandizie kwijtraken of winst verliezen. Ze tonen lef. En dan uiteindelijk blijkt het vooral veel te brengen. Lees bijvoorbeeld de ervaringsverhalen rondom gezonde schoolkantines. We zijn er als Voedingscentrum van overtuigd dat we mensen pas écht gezonder krijgen in een omgeving die ze daarbij helpt.

Politiek kan ook meer doen

Uiteindelijk heeft de politiek een nog grotere troef in handen dan de supermarkten, door de vrijblijvendheid eraf te halen. Om zo mensen te geven waar ze recht op hebben: een gezond leven op een gezonde planeet. Ook is inmiddels duidelijk dat de verwachting is dat het percentage inwoners van Nederland met overgewicht zal oplopen tot 64% in 2050 als we geen maatregelen nemen.

Gelukkig houdt de regering een initiatief als schoolmaaltijden in stand, zodat kinderen niet meer zonder eten hoeven te leren. Tegelijkertijd worden we geconfronteerd met bezuinigingen op preventie waardoor de organisaties die nu werken aan voorkomen van ziekten minder slagkracht hebben. Zeker als de supermarkten (en industrie) hun verantwoordelijkheid niet nemen en consumenten steeds dwingender verleiden tot het maken van ongezonde keuzes.

Inzet Voedingscentrum

Petra Verhoef, directeur van het Voedingscentrum: "Onze jarenlange inzet om eetomgevingen gezonder te maken, werpt op veel plekken vruchten af. We zien bijvoorbeeld een grote verschuiving naar gezonder en duurzamer eten en drinken bij scholen en kinderopvang. Maar alle cijfers laten weer zien dat de leefomgeving niet als vanzelf gezonder wordt en dat grote spelers heel langzaam bewegen en weinig lef tonen. Wij blijven dan ook met de ministeries in gesprek, om de noodzaak van politiek ingrijpen continu op de agenda te houden. Wij pakken ondertussen ook onze rol en verantwoordelijkheid om consumenten weerbaar te maken en voedselvaardig, want de realiteit is dat je dag in dag uit weerstand moet bieden aan ongezonde verleidingen en marketing waar miljarden in omgaan. Ook blijven we ons natuurlijk inzetten voor de gezonde en duurzame supermarkt. We willen graag met ze meedenken over de aanpak en oplossingen."

Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.