En opeens waren ze in het nieuws: de rozijnen. ‘Rozijnen zwaar vervuild met cocktail van bestrijdingsmiddelen’ kopte Foodwatch. Vooral het feit dat er resten van zo veel verschillende soorten bestrijdingsmiddelen worden teruggevonden op rozijntjes, baart Foodwatch zorgen. Op social media waren diverse verontwaardigde reacties te lezen van bezorgde ouders. En ik snap die zorg. Want rozijntjes zijn een geliefd en verantwoord tussendoortje voor kinderen.
Op veel groente en fruit worden bestrijdingsmiddelen gebruikt. Eens in de zoveel tijd komt daarover iets in het nieuws. Vaak reageren mensen geschokt of juist bezorgd. Is groente en fruit eten nog wel zo gezond en veilig als er zoveel soorten bestrijdingsmiddelen opzitten? Tijd om daar eens wat dieper in te duiken aan de hand van de rozijnen.
![Met de onderzoeken die we nu kennen is er geen gezondheidsrisico bij het eten van rozijnen.]()
Waarom worden bestrijdingsmiddelen gebruikt?
Bestrijdingsmiddelen worden gebruikt om de druiven voor de rozijnen te beschermen tegen ziekten, plagen en onkruid. En om de rozijnen te beschermen tijdens de opslag. De zoete rozijnen trekken snel schimmels aan. De gifstoffen die daarbij kunnen ontstaan zijn niet gezond en moeten voorkomen worden.
Wat staat er in de wet?
Om ons te beschermen tegen schadelijke gevolgen van bestrijdingsmiddelen is er strenge Europese wetgeving. Per bestrijdingsmiddel is vastgelegd of en hoe ze gebruikt mogen worden. En welke minieme hoeveelheid er op het product mag achterblijven.
We zien uit de duizenden monsters die jaarlijks genomen worden dat er zeer weinig overschrijdingen zijn. En als er wel een overschrijding is, dan wordt het product uit de winkel gehaald, zodat het eigenlijk nooit tot een gezondheidsprobleem leidt.
Wat betekent het cocktaileffect?
Er zijn dus strenge normen, maar toch maakt Foodwatch zich zorgen. Wat namelijk niet in de wetgeving is opgenomen, is de beoordeling wat het effect is als er meerdere soorten bestrijdingsmiddelen gebruikt worden. Wat doet de combinatie, oftewel de cocktail van bestrijdingsmiddelen met onze gezondheid?
Er kunnen in deze cocktail meerdere bestrijdingsmiddelen zitten die gezamenlijk of in combinatie met elkaar misschien wel een negatief effect kunnen hebben op bijvoorbeeld het zenuwstelsel. Nu zijn er normen in de wet per bestrijdingsmiddel en elk individueel bestrijdingsmiddel kan hieraan voldoen.
Maar wat als je alle bestrijdingsmiddelen bij elkaar optelt die hetzelfde negatieve effect op het zenuwstelsel kunnen hebben? Zijn er dan nog steeds geen risico’s voor de gezondheid? Een terecht punt waar veel onderzoek naar wordt gedaan, maar wat ook behoorlijk ingewikkeld is.
Wat weten we al wel?
Er zijn inmiddels een aantal onderzoeken naar deze zogenoemde cumulatieve effecten gedaan. Zo heeft het RIVM gekeken naar het effect van meerdere bestrijdingsmiddelen op het functioneren van het zenuwstelsel en de schildklier. Deze onderzoeken laten gelukkig zien dat als je rekening houdt met alle verschillende bestrijdingsmiddelen in onze voeding het nog steeds binnen de strenge normen valt. En dat geldt voor alle leeftijden.
We weten nog niet alles, maar de huidige onderzoeken die er zijn laten geen reden zien tot zorg. Dat zegt zowel de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) als het Nederlandse RIVM.
Het is goed als cumulatieve effecten ook worden meegenomen in de wet. Zo behouden we de best mogelijke veiligheid voor onze voeding. Ook in de toekomst. Het aanpassen van de wet staat in Europa op de agenda, maar gaat langzaam. Nog niet alle onderzoeken en methoden zijn bekend. Dit gaat waarschijnlijk nog wel een paar jaar duren. Volgens sommigen is dit veel te langzaam en reden om aan de bel te trekken.
Maar ik vind het storend als dit gaat over de rug van de consument met dit soort beangstigende nieuwsberichten. Dat is niet nodig.
Moet je rozijnen laten staan?
Met de onderzoeken die we nu kennen is er geen gezondheidsrisico bij het eten van rozijnen. Je kunt je kind nog steeds af en toe een handje of doosje rozijntjes als tussendoortje geven. Maar zoals bij zo veel voedingsmiddelen; eet ze ook weer niet te veel of te vaak. Niet zozeer vanwege de resten bestrijdingsmiddelen, maar in rozijnen en ander gedroogd fruit zit veel suiker en zo krijgt je kind veel calorieën binnen. Maar 2 of 3 keer per week een handje rozijntjes voor je peuter kan geen kwaad.
Wil je toch liever rozijnen met minder resten bestrijdingsmiddelen, kies dan voor biologisch. Vers fruit is een nog betere keuze als tussendoortje. Daarin zit meer vitamine C.
Hoe zit het met biologisch?
Bestrijdingsmiddelen worden op akkers, boomgaarden of weilanden gebruikt. Ze kunnen zich ook door de omgeving verspreiden en effect op het milieu hebben, zoals op het bodemleven of het oppervlaktewater. Zo kan bijvoorbeeld een insecticide niet alleen effectief tegen het bewuste insect zijn, maar doodt het ook andere insecten.
Voor je gezondheid is het geen must om biologisch te eten. Als je op dierenwelzijn, biodiversiteit en natuur wilt letten, zijn biologische producten een goede keuze. In de biologische sector worden minder bestrijdingsmiddelen ingezet. De middelen die gebruikt worden, zijn van natuurlijke oorsprong. Ze zijn gunstiger voor het milieu.
Nog een positieve afsluiter
We weten uit eigen onderzoek (pdf) dat mensen zich best wel zorgen maken over resten bestrijdingsmiddelen op onze groente en fruit. Iets wat experts als een veel minder groot risico zien dan bijvoorbeeld ongezond eten. De vraag die mij dan bezighoudt is of dit ook effect heeft op de consumptie van groente en fruit. Eten mensen hierdoor minder groente of fruit?
Het is goed om te zien dat uit de laatste voedselconsumptiepeiling Nederlanders iets meer fruit zijn gaan eten en ook met groente lijkt het de goede kant op te gaan. Daar ben ik blij om, omdat de voordelen van het eten van groente en fruit veel zwaarder wegen dan de mogelijk risico’s. Groente en fruit verlagen het risico op hart- en vaatziekten. En het eten ervan hangt samen met een lagere kans op bepaalde soorten kanker. Dat zijn vele voordelen die we niet moeten vergeten!