Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.
Menu
Zoek

Allemaal aan de risotto

Dr. Ir. Corné van Dooren

Dr. Ir. Corné van Dooren

Oud medewerker - expert duurzaam eten
9 mei 2016
Het Mediterrane voedingspatroon staat al jaren bekend als heel gezond. Het gaat dan wel over het traditionele van de jaren 50/60 van de vorige eeuw. Een menu met veel fruit, groente, vis en olijfolie, aangevuld met rijst, pasta, peulvruchten en wat vlees, kaas of ei. De Italianen proberen het daarnaast te promoten als best wel duurzaam. Moeten we in Noord-Europa gaan eten als de Zuid-Europeanen? Nee, zeggen de Scandinaviërs. Ons Noordelijke menu is ook gezond én duurzaam.

Een tijdje geleden was ik voor een workshop op de Universiteit van Kopenhagen. De Denen hebben de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar zowel de gezondheidseffecten als de milieu-impact van het zogenaamde New Nordic Diet. Dit voedingspatroon is rijk aan groente, fruit, aardappels, volkoren graanproducten, noten, en producten uit de natuur zoals bessen, paddenstoelen, wild en vis. De traditionele voedingspatronen van de Scandinaviërs worden door de Nordic Council of Ministers neergezet als een gezond alternatief voor het Mediterrane. Onderzoeker Henrik Saxe gaf aan dat de milieu-impact van dit New Nordic Diet lager ligt dan de huidige consumptie door het lagere aandeel vlees en meer lokale producten, zoals koolsoorten en haver. De onderzoekers geven aan dat deze principes ook voor andere regio’s kunnen gelden zoals Nederland.

Ik raakte verward. Wat is nu gezonder, het Mediterrane menu of het Scandinavische? En hoe duurzaam zijn ze? Om het uit te pluizen dook ik in de achterliggende onderzoeken en de nieuwe richtlijnen van de Gezondheidsraad. Daarin is uitgebreid gekeken naar Mediterrane en Scandinavische voedingspatronen.  De conclusie was dat beide voedingspatronen het risico op coronaire hartziekten en beroerte overtuigend verkleinen. Dat geldt ook voor vegetarische voedingspatronen. Vooral de Scandinavische onderzoeken gaven daar veel bewijs voor. Moeten we in Nederland dan misschien wat meer Scandinavisch eten? Dat ligt immers qua klimaat, cultuur en productvoorkeuren dichter bij ons dan het Mediterrane menu. Ook letterlijk dichterbij, als het gaat om transportafstanden. Daar doet de Gezondheidsraad geen uitspraken over. Wel trekken ze de conclusie dat we meer plantaardig en minder dierlijk moeten eten om van het genoemde gezondheidseffect te profiteren. Dat houdt in: groenten en fruit, peulvruchten, noten, volkorenproducten en plantaardige oliën en vetten.

Het aardige is dat we om duurzaam en gezond te eten, het ideale menu niet persé ver van huis hoeven te zoeken. Ik heb gekeken naar het traditionele Nederlandse voedingspatroon van zo’n 75 jaar geleden, zoals beschreven door cultuurhistorici Jobse-van Putten en Van Otterloo en aangevuld met officiële CBS-statistieken. Dat blijkt opmerkelijk dicht bij de huidige gezondheidsaanbevelingen te liggen. Het is alleen wat laag in groente en fruit (respectievelijk 180 en 145 g per dag) en wat te hoog in zout, maar met wat kleine aanpassingen is dat ook optimaal. Wat echter een nog opvallender uitkomst is, is dat het traditionele Nederlandse voedingspatroon ( Low Lands Diet, noem ik het maar) veel minder milieudruk geeft dan wanneer we hier allemaal Mediterraan of Scandinavisch zouden gaan eten. Toen ik deze resultaten in Kopenhagen presenteerde, moesten de Denen en Italianen dat toegeven.

Mijn conclusie: de traditionele Hollandse pot met havermoutpap, roggebrood, pannenkoeken, boerenkoolstamppot, bruine-bonensoep, peen en uien, karnemelk en haring is dus helemaal zo gek nog niet vanuit gezondheids- en milieuoogpunt. Niet dat ik ervoor pleit dat we helemaal terug in de tijd moeten, net zo min dat we allemaal aan de risotto moeten. De Hollandse klassiekers kun je  heel goed afwisselen met een Italiaanse volkoren pasta met tomaat of een Zweeds knäckebrödje met bosbessen. Zo krijg je het beste van alle werelden!

Corné van Dooren, expert Duurzaam Eten