Na 10 kilometer omrijden ben je bij een tankstation waar de brandstof 3 cent goedkoper is. Scheelt toch 2 euro op een volle tank. Uitgeput van de werkdag sta je bij de kassa van het pompstation. "Wilt u voor 1,50 gebruik maken van onze actie: een koffie met een Snickers?" Dat is een koopje, en als je toch op koopjesjacht bent, doe dat dan maar. Eenmaal terug in de auto besef je dat je zo laat op de dag geen zin hebt in koffie en een Snickers. En dat dat zo vlak voor het avondeten niet slim is. Ondertussen is die 2 euro goedkopere brandstof bijna als sneeuw voor de zon verdwenen. Je bent zojuist slachtoffer geworden van upselling aan een opdringkassa.
![]()
Je herkent het ongetwijfeld: Vrijwel overal waar je even snel eten kunt halen, wordt standaard de grotere variant aangeboden. Van een grote koffie op het treinstation tot een fastfoodrestaurant waar de kassabediende er altijd vanuit gaat dat je een menu wilt met een (grote) frisdrank. Voor veel mensen is het gemakkelijker om aan de kassa ‘ja’ te zeggen op een ‘upgrade’ dan je brein aan het werk te zetten en jezelf af te vragen of je echt wel zin en behoefte hebt in al dat extra eten. Deze techniek heet upselling; Een slinkse marketingstrategie waarbij aan de kassa ongevraagd de grotere portie als optie wordt gegeven. Voor de keten een goedkope manier om jou meer te laten betalen. En het werkt, helaas. Het gevolg: Je eet snel meer dan je eigenlijk wilde eten, en daarmee werkt upselling overgewicht in de hand. En helaas gebeurt het alleen bij goedkoop en ongezond voedsel, anders zou het natuurlijk een minder groot probleem zijn.
Voor de ‘opdringkassa’ geldt hetzelfde. Het woord zegt het al: Eenmaal bij de kassa vliegen de aanlokkelijke aanbiedingen je om de oren, en omdat het koopjesjagen ons in het bloed zit, zijn we er behoorlijk gevoelig voor. Begrijp me goed, met die aanbiedingen is op zich niets mis, maar het zijn nooit eens snackworteltjes die je goedkoop kunt scoren. Bovendien, voor de kids liggen de lekkernijen ook nog eens perfect op ooghoogte, wat naast een opdringkassa ook een opdringkind oplevert. Mag jij als ouder weer de boeman zijn. Dat voelt voor mij als de omgekeerde wereld, maar feit blijft: dat is ónze wereld.
Het merendeel van de voedselkeuzes die je overdag maakt, maak je zonder erbij na te denken. Sommige keuzes zijn gemakkelijk (je loopt om 09:00 voorbij een patatzaak en kiest onbewust: “Nee joh, veel te vroeg”), andere wat moeilijker (de leuke kassajuffrouw die al glimlachend een goedkope gevulde koek aanbiedt). In onze overvolle voedselomgeving moeten we dagelijks heel veel van die keuzes maken. Het is dan eigenlijk ook niet zo gek dat je het bijltje er een keer bij neergooit. Daarom is het juist goed om je bijl goed te slijpen voor je op pad gaat. Dus de volgende keer als je aan de kassa staat, bedenk dan niet alleen wat je wilt kopen, besluit het ook echt en blijf bij je keuze. Om je daarbij te helpen, leggen we hier een handige strategie uit: een
als-dan-plan. Succes!
Jasper de Vries, woordvoerder en redacteur social media