Voedingscentrum duidt: kun je eieren van eigen kippen eten vanwege PFAS?

PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) is een verzamelnaam voor een groep chemische stoffen. Ze worden verwerkt in bijvoorbeeld blusschuim, pannen met een antiaanbaklaag of regenkleding. PFAS breken niet of nauwelijks af in het milieu. Door milieuvervuiling kunnen ze in voedsel en drinkwater terechtkomen. Zo kunnen mensen ze binnenkrijgen en kunnen de stoffen zich langzaam ophopen in het lichaam.

Als je gedurende meerdere jaren te veel PFAS binnenkrijgt, kunnen de stoffen de werking van het immuunsysteem negatief beïnvloeden. Je wordt dan niet gelijk ziek. Maar als het immuunsysteem minder goed werkt, kun je wel sneller of vaker ziek worden of werken vaccinaties minder goed.

Ook kunnen PFAS een effect hebben op de leverfunctie, het cholesterolgehalte, op de voorplanting en het geboortegewicht van het kind. Dit zijn effecten die optreden bij hogere concentraties dan het effect op het immuunsysteem.

Het eten van een keer een ei met een te hoog PFAS-gehalte zal niet gelijk leiden tot gezondheidsproblemen. Voor langere tijd zijn effecten niet uit te sluiten. Maar of je daadwerkelijk ziek wordt, hangt af van meerdere factoren, zoals leefstijl.

Om deze vraag te beantwoorden kun je kijken naar de hoeveelheid PFAS in het lichaam van mensen. Bijvoorbeeld in het bloed of urine. Er zijn studies uit het buitenland waarbij ze in de loop van tientallen jaren een afname zien van bepaalde soorten PFAS in het bloed. Of dit in Nederland ook zo is, is onbekend.

Ook zijn in de afgelopen jaren op basis van wetenschappelijk onderzoek nieuwe lagere normen vastgesteld voor de maximale inname per dag en vervolgens voor de maximum gehalten die in vlees, vis en eieren mogen zitten. Vandaar dat we nu eerder tegen de grenzen aanlopen dan vroeger.

PFAS zijn stoffen die in de chemische industrie gemaakt worden en komen van nature niet voor. Ze kunnen wel in het milieu terechtkomen. Omdat deze stoffen niet of nauwelijks afbreken, blijven ze ook lang in het milieu hangen.

Kippen scharrelen graag en pikken regelmatig in de grond op zoek naar voedsel, zoals wormen. Hierbij krijgen kippen grond binnen en ook de wormen die ze eten krijgen grond binnen. Onderzoek naar de mogelijk bronnen van PFAS in eieren liet zien dat regenwormen hoge concentraties PFAS bevatten. Via de grond en de wormen kan PFAS dus mogelijk in eieren terechtkomen. Ook het kippenvoer kan vervuild zijn, of het water wat de kippen drinken. Er wordt nu meer onderzoek door het RIVM gedaan naar de precieze bron.

Om het risico op dioxine zo laag mogelijk te houden, zijn er al adviezen rondom dioxine voor particuliere kippenhouders.

Je kunt helaas niet zien of een ei een te hoog gehalte aan PFAS bevat. Er zijn laboratoria die onderzoek doen naar eieren en PFAS.

Eieren uit de supermarkt, van de markt of speciaalzaak zijn veilig: zij moeten voldoen aan Europese wetgeving. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op eieren die commercieel verkrijgbaar zijn. Hierin worden scharreleieren, biologische eieren en vrije uitloop eieren getest. In die eieren zijn geen hoge waarden gevonden.

Voor zwangeren en kinderen geldt hetzelfde als voor de algemene bevolking. Wil je liever geen risico lopen, dan is de meest veilige keuze om te kiezen voor eieren uit de supermarkt, van speciaalzaken of van de markt. Hierin zijn geen hoge waarden gevonden.

Als je de eieren niet eet, dan verspil je voedsel. Hier hebben we helaas ook geen oplossing voor. In dit geval zit er een spanningsveld tussen verspilling en voedselveiligheid.

Je kunt je eigen eieren het beste bij het restafval (grijze bak) gooien. Dit afval wordt verbrand. Daardoor breken de PFAS niet helemaal af, maar dit heeft waarschijnlijk toch geen of veel minder invloed op onze gezondheid. Via het gft-afval is de kans veel groter dat de PFAS weer in de grond terechtkomt.

Het is niet te voorkomen dat je PFAS binnenkrijgt. Dat komt omdat ze in kleine hoeveelheden in veel verschillende voedingsmiddelen kunnen zitten. PFAS verdwijnen ook niet bij het koken of bakken. Onderzoek van het RIVM laat zien dat we via voedsel en drinkwater te veel PFAS binnenkrijgen. Je kunt de inname wel wat beperken:

Eet gevarieerd

Gevarieerd eten is altijd het beste advies om minder van een bepaalde stof binnen te krijgen. Dit advies geldt ook voor andere stoffen die je liever niet binnenkrijgt. In ons eten en drinken zitten vele stoffen. Stoffen die we nodig hebben, zoals vitamines, mineralen, koolhydraten en vezels. Maar voedsel kan ook verontreinigd zijn met andere stoffen, zoals zware metalen of PFAS.

Het is niet te voorkomen dat we ook deze ongewenste stoffen binnenkrijgen, omdat ze nu eenmaal in ons milieu voorkomen. Of er ook sprake is van een effect op de gezondheid, hangt af van de hoeveelheid die mensen binnenkrijgen.

Eet zoveel mogelijk volgens de Schijf van Vijf

Want gezond eten gaat over zoveel meer dan opletten voor verontreinigingen. Ook eieren staan in de Schijf van Vijf. Ze bevatten veel goede voedingsstoffen zoals vitamines, mineralen en eiwitten. Het eten van 2-3 eieren per week als je vlees eet en 3-4 eieren als je geen vlees eet, past in een gevarieerde voeding.

Wil je meer weten over PFAS en je gezondheid? Neem contact op met de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) in je regio. Vul op de website van de GGD je woonplaats of postcode in om de GGD in je regio te vinden. Ook op de website van het RIVM kun je meer informatie vinden over PFAS.