Regionale landbouw brengt stad en platteland dichter bij elkaar: de consument krijgt zicht op hoe eten wordt verbouwd. De afzet van streekproducten gebeurt bijvoorbeeld via een boerenmarkt of een abonnementssysteem. Soms moeten mensen naar de boerderij om de producten te kopen.
Voordelen van regionale landbouw zijn dat dierenwelzijn en landschapswaarde over het algemeen beter gewaarborgd. Ook kan het zorgen voor beperking van energieverbruik. Dat laatste hangt onder andere af van manier van vervoeren en of de boer een verwarmde kas heeft gebruikt.
Omschrijving
De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor regionale landbouw, streekproducten, direct kopen bij de boer en
stadslandbouw (urban farming). Streekproducten zijn aan een naam of logo herkenbare producten, gemaakt uit de oogst van regionale landbouw of gemaakt op een locatie in de regio. Vaak zijn de producten gemaakt volgens een lokaal recept of op ambachtelijke wijze. Het platteland en de stad zijn de laatste eeuw uit elkaar gegroeid: boeren produceren en stedelingen consumeren. Maar de laatste 20 jaar neemt de roep toe om platteland en stad weer dichter bij elkaar te brengen. Daarbij hoort ook de trend om duurzamer te telen en meer zelfvoorzienend te worden.
Regionale landbouw heeft ook duidelijk een educatief voordeel. De consument weet waar zijn voedsel vandaan komt, hij ‘herontdekt’ de landbouw en krijgt zicht op het proces van voedselproductie.
Lokale afzet
Er zijn regionale landbouwers die de stad voor lokale afzet van hun streekproducten gebruiken. Dat kan bijvoorbeeld via een boerenmarkt, een boerderijwinkel, een tomatenautomaat bij de kas of een abonnementsysteem. Een belangrijk voordeel van lokale afzet is het sociale aspect. Er is een direct contact tussen de landbouwer en koper. Dit zorgt voor meer kennis van landbouw en draagt bij tot een positief imago. Lokale afzet bevordert de regionale economie. Boeren en tuinders kunnen hun eigen eerlijke prijs bepalen. Wanneer er sprake is van een coöperatieve vorm waar consumenten mede-eigenaar zijn of geld geleend hebben of abonnementsysteem geeft het ook zekerheid over afzet.
Direct kopen bij de boer
Bij sommige regionale landbouwers moeten de mensen naar de boerderij komen om de streekproducten te kopen. De belangrijkste redenen om producten op een boerderij te kopen zijn prijs, smaak en kwaliteit. De meest gekochte producten zijn groente, fruit, eieren en aardappelen. Maar ook vlees en zuivel wordt vanuit de boerderij verkocht. Drempels voor het kopen op de boerderij zijn afstand en gelegenheid. Een deel van de boeren lost dit op door deel te nemen aan boerenmarkten of verkoop via een webwinkel.
Gezondheidseffecten
Het is niet aangetoond dat regionale producten een andere samenstelling of voedingswaarde hebben dan producten van verder weg.
Veiligheid
Dezelfde veiligheidsaspecten gelden als voor
stadslandbouw.
Etiket
Keurmerken voor streekproducten
De Europese commissie heeft een wet gemaakt voor regionale producten. Als producten aan de criteria voldoen kunnen ze een keurmerk krijgen. Daarin wordt onderscheidt gemaakt tussen de keurmerken Beschermde Geografische Aanduiding en Beschermde Oorsprongs Benaming.
Duurzaamheidsaspecten
Lokaal geproduceerd voedsel is niet per definitie milieuvriendelijker dan voedsel afkomstig van andere plaatsen. Er zitten zowel voordelen als nadelen aan lokaal verbouwd voedsel.
Voordelen
- Dierenwelzijn en landschapswaarde zijn over het algemeen beter gewaarborgd.
- Lokale productie kan zorgen voor beperking van energieverbruik voor onder andere transport, verwarming, bewaren en verpakken. Dit is het geval wanneer het gaat om seizoensgroente en -fruit en er sprake is van een kortere keten (van boer tot bord). Bij veel korte-keteninitiatieven ligt de focus op biologische teelt.
Nadelen
- Bij regionale landbouw is opbrengst per hectare land soms lager.
- Lokale landbouw betekent ook dat dit lokale milieubelasting met zich mee kan brengen. Een aantal milieueffecten van de landbouw zijn vooral lokaal: verzuring, vermesting, smog/fijnstof, wateronttrekking en bestrijdingsmiddelen.
Discussiepunt: vervoer
Je zou kunnen zeggen dat er sprake is van minder
transport en beperken van voedselkilometers. Maar als iedereen met zijn eigen auto naar de boer rijdt levert dat extra milieubelasting. Beter is het wanneer het vervoer naar de stad grootschaliger is geregeld. Buiten het seizoen kan het milieuvriendelijker en efficiënter zijn om bijvoorbeeld groente uit Spanje met een vrachtauto te importeren dan het regionaal verbouwen in verwarmde kassen.
Verwarmde kas versus vervoer
Transport is maar één onderdeel van de milieubelasting van de teelt. Zo kost teelt in een verwarmde kas veel energie. Daarom kun je soms beter een fruit eten die per boot is aangekomen uit Zuid-Amerika dan fruit uit een verwarmde kas van de boer in de buurt.