Iedereen heeft het recht om gezonde en
duurzame voedselkeuzes te maken, overal waar je komt. Gemeenten hebben grote
invloed op de leefomgeving - inclusief de eetomgeving - en hoe deze is
ingericht. Met een gezonder en duurzamer voedselaanbod draag je als gemeente
bij aan de kwaliteit van de leefomgeving.
Ga aan de slag met de werkwijze voor gezondere en duurzamere eetomgevingen in de gemeente.
Deze werkwijze geeft inzicht in hoe je als gemeente stapsgewijs aan de slag kunt met onze Richtlijn Eetomgevingen.
![]()
Mogelijkheden per eetomgeving
Om een gezonde en duurzame eetomgeving te stimuleren, kun je je als gemeente - met ondersteuning van het Voedingscentrum - richten op de volgende omgevingen:
Kinderopvang
De kinderopvang is een ideale plek om kinderen een gezonde
start mee te geven, geborgen in een omgeving die warmte en uitdaging biedt.
Pedagogisch professionals spelen daarin een sleutelrol.
Het Voedingscentrum biedt professionals in de
kinderopvang informatie en tips, bijvoorbeeld voor het opstellen van een voedingsbeleid. Daarnaast zijn we partner van Gezonde Kinderopvang en coördineren we het programma samen met het RIVM. Gezonde Kinderopvang
leert kinderopvang structurele aandacht te hebben voor een gezonde leefstijl,
waaronder voeding, en leidt pedagogisch professionals op tot coach Gezonde
Kinderopvang.
Als gemeente of GGD kun je op
verschillende niveaus werken aan Gezonde Kinderopvang. Bijvoorbeeld door het
aanstellen van een Gezonde Kinderopvang adviseur bij de GGD of door het
faciliteren van ondersteuning bij het werken aan Gezonde Kinderopvang door de
GGD. Het is ook mogelijk om via een lokale incompany training van Gezonde
Kinderopvang binnen jouw gemeente coaches Gezonde Kinderopvang te laten
opleiden. Benieuwd naar alle mogelijkheden? Neem via dit formulier contact met ons op.
Voorbeeld: In Tilburg heeft het Servicebureau Kinderopvang in
samenwerking met GGD Hart voor Brabant en JOGG Tilburg een incompany training georganiseerd. Lees hun ervaring.
Scholen
Aandacht voor gezond, duurzaam en veilig eten en
drinken op school draagt bij aan een gezond voedingspatroon van leerlingen.
Door op school gezonde maaltijden aan te bieden,
krijgen de leerlingen een gezond steuntje in de rug. Als gemeente kun je
scholen hierin zowel financieel als logistiek ondersteunen. Bekijk onze
informatie en tips over het organiseren van schoolmaaltijden op
het basisonderwijs of
op het voortgezet onderwijs (vo) en middelbaarberoepsonderwijs (mbo).
Daarnaast kan een gezond en duurzaam aanbod in de schoolkantine jongeren helpen op een makkelijke manier gezonde en duurzame voedselkeuzes te maken. Het programma De Gezonde Schoolkantine helpt scholen hierbij. Laat vo- en mbo-scholen in je gemeente gebruik maken van deze hulp.
Voorbeeld:
Scholen in de gemeente Gouda konden een tijdelijke subsidie aanvragen voor ontbijt,
lunch of tussendoortjes op school. Lees hier meer over.
Voorbeeld: In
samenwerking met het Voedingscentrum ondersteunt GGD Amsterdam vo- en mbo-scholen in de regio bij het gezonder en
duurzamer maken van het aanbod in hun schoolkantines. Lees meer over hun aanpak.
![]()
Sport- en buurtlocaties
De sportkantine is de plek waar eten en bewegen bij
elkaar komen. Juist hier zou een gezond voedingsaanbod de norm moeten zijn. Ook buurtlocaties,
zoals kinderboerderijen, speeltuinen en buurthuizen, zijn plekken waar je als
gemeente een gezond en duurzaam aanbod kunt promoten.
JOGG biedt
gemeenten hierbij een helpende hand. Met de werkwijze JOGG-Teamfit worden zowel sport- als buurtlocaties door coaches gratis begeleid naar een gezonder
voedingsaanbod volgens de Richtlijn Eetomgevingen van het Voedingscentrum. Ook kun je je als gemeente aansluiten bij het Convenant gezonde sportevenementen.
Dagattracties
Bij Gezond Uit, een initiatief van JOGG, wordt samen met
dagattracties gewerkt aan het verbeteren van het aanbod. Stimuleer
dagattracties in jouw gemeente hierbij aan te laten sluiten, zodat het voor
bezoekers makkelijker is om gezondere keuzes te maken. JOGG-Teamfit kan hierbij
gratis advies geven en helpen met het opstellen van een actieplan.
Een dagje uit betekent vaak ook buiten de
deur eten. Stimuleer horecazaken in jouw gemeente om hun kindermenu gezonder en
duurzamer te maken. Het Voedingscentrum biedt met deze menukaart inspiratie aan horecaondernemers om hier stap voor
stap aan te werken.
Gemeente-en provinciehuizen
Als gemeente kun je het goede voorbeeld geven door in
het bedrijfsrestaurants en in de koffiecorners te zorgen voor een gezond en
duurzaam aanbod dat aantrekkelijk gepresenteerd wordt. Denk ook aan het
aanbieden van water, fruit en gezonde lunches bij vergaderingen, bijeenkomsten
en recepties. Dit is een mooie eerste stap; practice what
you preach.
Neem in de aanbesteding voor catering van alle
gemeentelijke instanties de randvoorwaarde op: werk met Overheidsniveau Gezonde Catering op basis van de
Richtlijn Eetomgevingen van het Voedingscentrum. Heb je lopende
contracten? Ga in gesprek met de cateraar en bekijk op welke termijn een
cateraar aan deze criteria kan voldoen. Ook kun je als gemeente de
JOGG-ambitie Gezonder Voedingsaanbod in gemeentehuizen en provinciehuizen ondertekenen.
![]()
Ziekenhuizen en zorginstellingen
Op een plek waar alles om gezondheid draait, hoort een
gezond voedingsaanbod. In ziekenhuizen en zorginstellingen draagt een gezonder
voedingsaanbod bij aan het herstel van patiënten. Ook zorgt het voor een
gezonde werkomgeving voor medewerkers en een gezonde keuze voor bezoekers.
Stimuleer als gemeente ziekenhuizen en
zorginstellingen zich aan te sluiten bij Goede Zorg Proef Je. Dit project biedt mogelijkheden
voor het realiseren van een gezonder voedingsaanbod. De Richtlijn Eetomgevingen van het Voedingscentrum biedt hierbij houvast voor verbeterstappen in het
voedingsaanbod. Inmiddels zetten 57 ziekenhuizen en 30 andere zorginstellingen
zich in om dit doel vóór 2030 te realiseren.
Borstvoedingsvriendelijke gemeente
Baby’s die borstvoeding krijgen hebben minder kans op
overgewicht, ziekten
en infecties. Alle reden dus om als gemeente het geven van borstvoeding overal aan
te moedigen en te faciliteren. Dit kan door horecagelegenheden, zorginstellingen,
bibliotheken en andere openbare gelegenheden aan te moedigen om
het beeldmerk 'voeden kan hier' te gebruiken. Zijn er genoeg van deze beeldmerken? Dan krijg je als gemeente de titel borstvoedingsvriendelijke gemeente en bijbehorende
plaquette.
Beleidsmogelijkheden
Naast bovenstaande programma's kunnen gemeenten ook
via beleid en regelgeving bijdragen aan een gezonde en duurzame eetomgeving. De
werkgroep Citydeal Voedsel op de Stedelijke Agenda biedt een
overzicht van de instrumenten die je als gemeente kunt inzetten.
Hieronder lees je over 2 beleidsmogelijkheden met daarbij een praktijkvoorbeeld.