Het is belangrijk dat alle inwoners van Nederland gezond en duurzaam eten. Nu en in de toekomst. Want gezond eten leidt tot gezondere mensen en lagere ziektekosten. En gezond eten is duurzamer, dus ook de CO2-uitstoot gaat omlaag. Dit zorgt voor een win-winsituatie. In 2020 deden we in een brief naar politieke partijen een oproep om gezonde en duurzame voeding op te nemen in de partijprogramma's rondom de verkiezingen van 2021.
Wij zijn benieuwd op welke manier gezond eten onderdeel wordt van de politieke plannen. En hoe we voorkomen dat er aan de ene kant wordt geïnvesteerd om Nederland gezonder te maken, en dat aan de andere kant de junkfoodjungle verder kan uitdijen met verleidingen op elke straathoek. Al deze verleidingen zijn moeilijk te weerstaan met overgewicht als gevolg. Daarom heeft het Voedingscentrum in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 drie oplossingen voor een gezonder en duurzamer Nederland geïntroduceerd aan de schrijvers van de partij programma’s.
1. Stimuleer eten volgens de Schijf van Vijf
Wij vinden het belangrijk om eten volgens de Schijf van Vijf krachtig te stimuleren. Eten volgens de Schijf van Vijf is niet alleen gezond, maar ook duurzaam. Hoe meer mensen we verleiden om te eten volgens de Schijf van Vijf, hoe groter de winst voor gezondheid en milieu.
De belangrijkste boodschappen zijn:
- Eet meer plantaardig (groente, fruit, granen en peulvruchten) en minder dierlijk.
- Eet en drink minder buiten de Schijf van Vijf (snoep, snacks, suikerhoudende dranken en alcohol).
- Voorkom voedselverspilling.
De Schijf van Vijf is gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten. Adviezen worden vertaald in praktische tips en tools, zoals de Eetwissel en de Eetmeter-app. Zo wordt het voor consumenten behapbaar om dagelijks gezond en duurzaam te eten.
2. Zorg voor structureel voedselonderwijs
Eten volgens de Schijf van Vijf kan het beste al van jongs af aan worden gestimuleerd. Thuis en op school. Het aanleren van goede eetgewoonten is namelijk makkelijker dan het afleren van slechte gewoonten. Jong geleerd is oud gedaan.
Voor het ontwikkelen van de juiste kennis en vaardigheden is structureel voedselonderwijs nodig. Ieder kind heeft hier recht op. Er bestaan al goede voedselonderwijsprogramma’s in Nederland, zoals Smaaklessen en Weet Wat Je Eet. Het is nu zaak deze als vast onderdeel op te nemen in lesprogramma’s van basisscholen.
Kinderen die meer weten over voedsel (herkomst, productiewijze, samenstelling, bereiding) eten later vaak gezonder. Kennis combineren met vaardigheden (koken, samen eten, proeven, groente verbouwen) vergroot de impact van voedselonderwijs nog verder. Structureel voedselonderwijs is de basis voor een gezonder Nederland.
3. Maak de eetomgeving gezonder
Er zijn in Nederland veel initiatieven om gezond eten te stimuleren en overgewicht te voorkomen. Maar aan de andere kant wordt de deur wijd opengezet voor fastfoodketens en andere aanbieders van calorierijk voedsel. Met name steden transformeren zo tot junkfoodjungles. Met verleidingen overal op de loer wordt gezond kiezen steeds lastiger.
Om mensen gezonder te laten kiezen, is het juist belangrijk om meer gezond dan ongezond eten aan te bieden. Maak de gezonde keuze de makkelijke keuze. In het straatbeeld en ook in bijvoorbeeld kantines.
De Richtlijn Eetomgevingen helpt organisaties hun omgeving (school, sport, werk, stations) gezonder en duurzamer in te richten. Dat kan door meer producten uit de Schijf van Vijf aantrekkelijk aan te bieden. Daarmee zijn we er nog niet. Want goede samenwerking en daadkracht is nodig om de gehele samenleving gezonder te maken.
Oproep:
Onze ambitie voor 2025 is dat Nederlanders meer eten volgens de Schijf van Vijf, kinderen voedselvaardig opgroeien, en de omgeving zo is ingericht dat de gezonde keuze de makkelijke keuze is.
Politieke partijen hebben de sleutel in handen om Nederland gezonder en duurzamer te maken. Deze drie oplossingen opnemen in de plannen van de politieke partijen zou een mooie eerste stap zijn. Samen gaan we voor een gezond, duurzaam Nederland! Dat levert winst op voor mens, milieu én schatkist.
10 feiten:
- Na roken levert ongezonde voeding met zo’n 10% de grootste bijdrage aan de ziektelast in Nederland. Overgewicht draagt hier voor ruim 5% aan bij.
- De helft van de volwassenen is te zwaar, 15% heeft obesitas.
- Er zijn ruim 1 miljoen mensen met diabetes, waarvan een groot deel met type 2. Nog nooit was dit aantal zo hoog.
- Van de kinderen is ruim 12% te zwaar, bijna 3% is obees.
- Slechts 33% van de calorieën die we binnenkrijgen, komt van Schijf van Vijf-producten. 67% van de calorieën komt van producten buiten de Schijf van Vijf, zoals koek, snoep, frisdrank en snacks.
- De fastfooddichtheid in grote steden neemt de laatste jaren enorm toe. In de afgelopen 10 jaar is het fastfoodaanbod in bijvoorbeeld Amsterdam en Rotterdam met zo’n 30% gestegen.
- Woon je in Den Haag, dan kun je binnen een straal van 1 km kiezen uit 18 snackbars, ijssalons en fastfoodrestaurants en binnen een straal van 3 km al uit 159.
- Voedsel is verantwoordelijk voor 20 tot 37% van de uitstoot van alle broeikasgassen (meer dan al het vervoer bij elkaar).
- Meer dan de helft daarvan komt van dierlijke producten (vleesproducten, zuivel). 73% van de Nederlanders eet meer vlees (gemiddeld 700 g per week) dan de maximaal aanbevolen hoeveelheid (500 g per week, waarvan max. 300 g rood vlees). 66% hiervan is bewerkt vlees, dat niet in de Schijf van Vijf staat. Ook snacks, frisdrank, alcohol en snoep hebben een hoge milieubelasting.
- Consumenten verspillen 34 kg aan vast voedsel per jaar, ongeveer 10% van hun aankopen.