“Frisdrank met een vleugje vitamine C draagt bij aan een sterk gebit”

Geloof jij het? Klinkt toch erg tegenstrijdig. Het drinken van frisdrank zal toch eerder gaatjes veroorzaken? Dit is een fictief voorbeeld van een claim. Erg extreem, maar wel eentje die wettelijk gezien zou mogen. Maar hoe kan dat nou?

Er is sinds 2007 wetgeving op het gebied van claims op levensmiddelen. Je mag niet zomaar van alles roepen. Zeker niet als het gaat om de gezondheid. Als je iets beweert moet het wetenschappelijk bewezen zijn. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) beoordeelt deze claims en de Europese Commissie keurt deze al dan niet goed. Alleen goedgekeurde claims mogen gebruikt worden. In dit geval is de claim “vitamine C draagt bij tot de normale collageenvorming voor de normale werking van de tanden” bewezen en goedgekeurd. Een tekort aan vitamine C kan inderdaad leiden tot ontstoken en bloedend tandvlees. 

Maar hebben wij een tekort aan vitamine C? Nee, niet zo snel. En hier hebben we zeker geen frisdrank voor nodig om het aan te vullen. Het is dus echt een onzinclaim. 

En toch is deze claim toegestaan omdat er nog een belangrijk hiaat zit in de claimswetgeving. Claims mogen alleen op ‘gezonde’ producten staan, staat al sinds 2007 in de wet. Producten met veel suiker, zout of verzadigd vet zouden geen claim mogen dragen. Maar er is nog niet bepaald wat dan wel een ‘gezond’ product is. Daarover worden we het in Europa moeilijk eens. Er wordt wel gewerkt aan voedingsprofielen, waarin staat wat gezond is, maar het Europees Parlement heeft de conceptprofielen begin dit jaar nog afgewezen en de bal ligt nu weer bij de Europese Commissie, die een nieuw voorstel moet maken. En wat mij betreft komt dit er snel, want dit alles leidt soms tot ongewenste en verwarrende situaties. Neem energiedrankjes. De cafeïne in energiedrankjes maakt je alerter en versterkt het concentratievermogen. De Europese commissie vindt dat er geen kwaad in steekt om dit als claim op energiedrankjes te zetten. Maar het Europees Parlement wil dit juist niet, omdat er veel suiker in de drankjes zit, en de cafeïne nare bij-effecten kan hebben voor kinderen. Het laatste woord is er nog niet over gesproken.

Maar is het alleen wetgeving? Nee. Ook fabrikanten hebben hierin een verantwoordelijkheid. Zij kunnen er voor kiezen om geen claims op producten te voeren die overduidelijk geen bijdrage leveren aan een gezond voedingspatroon. Dan zouden minder consumenten verleid worden om zulke producten te kopen, puur omdat er een claim op staat. Ik hoop dat deze discussie binnen bedrijven scherp gevoerd wordt. Wat is er nu belangrijker: dat er meer producten verkocht worden, of dat consumenten beschermd worden tegen producten met onzinclaims erop, die kunnen leiden tot overgewicht en chronische ziekten?

Wij als consument hebben er recht op om niet bedonderd te worden. 

Wieke van der Vossen, expert Voedselveiligheid