Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.
Menu
Zoek

Gezond eten bij een chronische ziekte

Gezond eten draagt bij aan een goede zorg voor je lichaam en een fitter gevoel. Als je een (chronische) ziekte hebt, zijn er vaak extra aandachtspunten binnen je voeding. Wij geven adviezen bij veel voorkomende aandoeningen.
Wat kan ik eten om mijn cholesterol te verlagen?

Wil jij je cholesterol verlagen om zo je kans op hart- en vaatziekten te verkleinen? Meestal is gezond eten en een gezonde leefstijl onderdeel van je behandelplan, naast medicatie. Je arts is leidend in je behandeling en bepaalt of je cholesterolverlagende medicijnen of aanvullende voedingsadviezen nodig hebt. Je arts kan je doorverwijzen naar een diëtist.

Bespreek met je arts of producten met plantensterolen of –stanolen passen in je behandelplan. Denk aan speciale margarines en met plantensterolen of -stanolen verrijkte yoghurtdrinks.

De Schijf van Vijf als basis

Als je eet volgens de Schijf van Vijf zorg je goed voor jezelf, ook als je een verhoogd cholesterolgehalte hebt. In de Schijf van Vijf staan voedingsmiddelen die bijdragen aan het verlagen van het LDL-cholesterol, zoals volkorenproducten, noten en peulvruchten. Een teveel aan LDL-cholesterol blijft in je bloed plakken aan de binnenkant van je bloedvaten.

bonen en noten
In de Schijf van Vijf staan verder producten met niet te veel verzadigd vet. Minder verzadigd vet eten is goed voor je cholesterol.

Neem niet te veel en niet te vaak producten buiten de Schijf van Vijf. Denk daarbij aan snacks of vette vleesproducten waarin veel verzadigd vet zit.

Bekijk wat in de Schijf van Vijf staat

Gezond gewicht

Als je te zwaar bent, dan helpt afvallen om je cholesterol te verlagen. Vooral als je een grote buikomvang hebt. Met onze BMI-meter bereken je of je een gezond gewicht hebt. Of bekijk gelijk onze pagina’s over afvallen. Als je overgewicht hebt, dan kan 5 tot 15% afvallen al een verbetering opleveren van het cholesterolgehalte in je bloed.

Tips bij verhoogd cholesterol

1. Vervang verzadigd door onverzadigd vet

Verzadigd vet verhoogt het LDL-cholesterol. Verzadigd vet zit in bijvoorbeeld in roomboter en harde margarines. Onverzadigd vet zit in oliën, margarine en halvarine in een kuipje. Welke vetten zijn ongezond?

2. Neem magere zuivelproducten

In kaas, melk en andere melkproducten zit verzadigd vet, wat het LDL-cholesterol verhoogt. Toch zijn het producten die goed zijn voor je gezondheid. Kies daarom voor producten met minder vet, zoals 20+ en 30+ kazen, mozzarella, hüttenkäse en zuivelspread en voor halfvolle en magere melk(producten).

3. Matig met vlees en varieer met vis, peulvruchten, ei en noten

Voor een goed cholesterolgehalte, raden we aan om je in elk geval te houden aan:

  • 1x per week peulvruchten, zoals bruine bonen, linzen en kikkererwten
  • 1x per week vette vis, zoals zalm, haring en makreel
  • Elke dag een handje ongezouten noten
  • Maximaal 300 gram rood vlees (vlees van rund en varken) per week
  • 2 tot 3 eieren (3 tot 4 voor vegetariërs) per week

4. Drink zo min mogelijk ongefilterde koffie, ga voor gefilterde koffie

Ongefilterde koffie verhoogt het LDL-cholesterol vanwege het stofje cafestol. Kookkoffie (waar je water direct bij het koffiepoeder giet) en koffie uit de cafetière kun je daarom beter niet drinken. Gewone koffie kan wel. Bekijk de koffieadviezen.

5. Eet voldoende vezels

Het is goed om elke dag minimaal zo’n 25 gram (vrouwen) tot 30 gram (mannen) vezels te eten. De meeste mensen weten wel dat vezels goed zijn voor de spijsvertering, maar vezels kunnen ook het LDL-cholesterol verlagen. Vooral vezels uit volkoren producten en fruit doen dit. Kies daarom vooral volkoren en eet elke dag 2 keer fruit.

6. Beweeg genoeg

Genoeg bewegen vermindert het risico op hart- en vaatziekten. Veel stil zitten verhoogt juist het risico.

Volwassenen krijgen het advies om elke week minimaal 2,5 uur te bewegen en om minstens twee per week bot- en spierversterkende oefeningen te doen. Boven de 65 jaar krijg je ook het advies om elke week 2 keer balansoefeningen te doen.Wil je weten met welke activiteiten je je botten en spieren kunt versterken? Of wat balansoefeningen zijn? Bekijk de oefeningen op de website allesoversport.nl.

7. Niet roken

Niet roken en stoppen met roken vermindert het risico op hart- en vaatziekten. Wil je stoppen met roken? Zoek hulp via www.rokeninfo.nl.

Vergoedingen

Heb je een hoog cholesterol? Dan krijg je vanuit je zorgverzekering een diëtist vergoed. Heb je daarnaast ook overgewicht? Dan kom je ook in aanmerking voor een gecombineerde leefstijlinterventie. Lees hoe het precies zit met vergoedingen voor voedings- en leefstijladvies.

Voedingsadvies in beeld

Als je een te hoog cholesterolgehalte hebt, dan volg je dezelfde algemene voedingsadviezen als iemand met een hart- en vaatziekte. Bekijk de video met adviezen:

sluiten
Bestaat een dieet dat helpt tegen artrose of reumatoïde artritis?

Op dit moment zijn er voor artrose en reumatoïde artritis (vormen van reuma) helaas geen speciale voedingsadviezen te geven die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Op internet kom je misschien wél voedingsadviezen tegen om je reuma minder te maken, zoals niets uit nachtschadefamilie eten (zoals aardappel, tomaat, aubergine en paprika), visoliecapsules slikken, geen melk drinken en geen koffie drinken. Deze adviezen zijn dus helaas niet voldoende onderbouwd.

Bij deze vormen van reuma geldt daarom het advies om net als iedereen gezond te eten volgens de Schijf van Vijf. Probeer ook op je gewicht te letten. Een hoog lichaamsgewicht is belastend voor gewrichten.

Jicht (andere vorm van reuma): wel voedingsadviezen

Jicht is een vorm van reuma waarbij naast medicatie ook voeding een rol kan spelen bij de behandeling.

Lees ook: 50+ fit en vitaal

sluiten
Wat kan ik eten bij jicht?

In de behandeling van jicht krijg je medicijnen. Om een volgende aanval van jicht te voorkomen, krijg je hiernaast vaak aanvullende leefregels en voedingsadviezen.

Omdat jicht ontstaat door een te hoog urinezuurgehalte zijn onderstaande adviezen gericht op het verminderen van de hoeveelheid urinezuur. Maar het wetenschappelijke bewijs voor een verband tussen voeding en jicht is niet sterk. Voedings- en leefstijladviezen laten hooguit een daling van 10 tot 18% in urinezuurgehalte in het bloed zien. Medicatie blijft daarom nodig.

De Schijf van Vijf als basis

Een gezonde voeding is belangrijk voor iedereen. En omdat jicht samenhangt met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten is een gezond eetpatroon volgens de Schijf van Vijf belangrijk om het risico op hart- en vaatproblemen te verlagen. Lees meer over de Schijf van Vijf.

Speciale aandachtspunten

Er zijn een aantal aandachtspunten om de kans op een volgende jichtaanval te verkleinen:

1. Bereiken of behouden van een gezond gewicht

Als je overgewicht hebt, helpt het om af te vallen. Een gewichtsverlies van 5 tot 10% zorgt er al voor dat je minder urinezuur aanmaakt. Maar val niet te snel af, want daardoor stijgt het urinezuurgehalte juist weer. Een goede richtlijn: 0,5 tot 1 kilo per week.

2. Geen alcohol

Alcohol zorgt voor meer aanmaak van urinezuur in de lever en vermindert de uitscheiding van urinezuur door de nieren. Neem vooral niet te vaak bier. Want in bier, ook alcoholvrij bier, zit veel purine. Het advies is om geen alcohol te drinken, of als je toch wilt drinken niet meer dan 1 glas op een dag te nemen.

3. Zo weinig mogelijk sap, frisdrank en producten met suiker of honing

In frisdranken met suiker, vruchtensappen en voedingsmiddelen met toegevoegd suiker, kan veel fructose zitten. Urinezuur is een bijproduct bij de afbraak van fructose. Ook in honing zit veel fructose. Hoewel fruit ook fructose bevat, kunnen mensen met jicht prima 200 gram fruit per dag eten.

4. Niet te veel rood vlees, orgaanvlees, vis, schaal- en schelpdieren

De meeste purines uit voeding hebben geen effect hebben op het urinezuurgehalte in het bloed. Toch zijn er een aantal voedingsmiddelen die het urinezuurgehalte wel laten toenemen. Het gaat om spiervlees van met name rood vlees (van rund, varken en lam) en orgaanvlees. Vis en schaal- en schelpdieren kunnen ook zorgen voor een stijging in urinezuur. Eet hiervan dus geen grote hoeveelheden en beperk het eten ervan tot 1 keer per week.

5. 2 tot 3 liter per dag drinken

Doordat er meer urine ontstaat als je meer drinkt, voeren je nieren het urinezuur sneller af. Verdeel de drinkmomenten goed over de dag en avond. Drink het liefst water en thee en koffie zonder suiker. In tegenstelling tot wat vroeger werd gedacht, is er geen reden om koffie te laten staan. Koffiedrinken verlaagt mogelijk zelfs het risico op jicht. Ook thee kun je gewoon drinken als je jicht hebt.

water, thee en koffie

6. Voldoende magere zuivelproducten nemen

Magere zuivelproducten kunnen mogelijk het risico op jicht verminderen. Een kleine studie heeft aangetoond dat zuivel de uitscheiding van urinezuur bevordert.

Vitamine C en jicht?

Er zijn studies die een verband laten zien tussen een hoge vitamine C-inname en een lager risico op jicht. Er is echter onvoldoende bewijs om vitamine C-supplementen te adviseren aan jicht-patiënten.

sluiten
Wat helpt tegen diarree?

Last van diarree? Door algemene voedingstips op te volgen voor een goede spijsvertering, is er al verbetering mogelijk. Daarnaast geven we extra adviezen gericht op diarree.

Tips voor een goede spijsvertering

Gezond en gevarieerd eten volgens de Schijf van Vijf helpt voor een goede spijsvertering. De volgende punten helpen specifiek voor een goede spijsvertering:

  • Elke dag 1,5 tot 2 liter water drinken.
  • Veel vezels eten uit groente, fruit en volkorenproducten, zoals volkorenbrood, havermout, volkorenpasta, zilvervliesrijst en volkoren couscous.
  • Goed kauwen. Kunstgebitten moeten goed passen.
  • Rustig de tijd nemen voor je maaltijd.
  • Regelmatig eten zonder maaltijden over te slaan. Voor sommige mensen werkt het goed om 3 hoofdmaaltijden per dag te eten met enkele tussendoortjes. Andere mensen bevalt bijvoorbeeld 6 kleine maaltijden beter.
  • Bij overgewicht kan afvallen helpen om klachten te verminderen. Dat kan eventueel met hulp van een diëtist.

Aanvullend voedingsadvies bij diarree

Plotselinge kortdurende diarree gaat meestal binnen 1 dag tot een paar dagen vanzelf over. Ga bij aanhoudende diarree altijd naar de huisarts. Het is belangrijk dat hiervan de oorzaak gevonden wordt.

Deze tips kun je opvolgen bij diarree:

  • Eet gewoon waar je trek in hebt. Probeer zo gezond mogelijk te blijven eten, eventueel in kleinere porties. Speciale voedingsmiddelen zijn niet nodig. Witbrood of beschuit werken niet stoppend.
  • Drink veel om uitdroging te voorkomen. Drink steeds kleine hoeveelheden, 2 tot 3 liter per dag. Drinken is extra belangrijk als je ook overgeeft. Water, thee, bouillon of verdund vruchtensap zijn geschikt. Heldere sappen, zoals appelsap, perensap en druivensap zijn minder geschikt, omdat deze drankjes voor sommige mensen juist laxerend werken.
  • Eet veel vezels. Vezels in de darmen houden de ontlasting soepel en geven volume en stevigheid. Goede vezelbronnen bij diarree zijn groenten en volkorenproducten, zoals volkorenbrood, havermout, volkorenpasta, zilvervliesrijst en volkoren couscous.
  • Gebruik geen diarreeremmers bij plotseling optredende diarree. Op die manier kan de mogelijke veroorzaker, zoals een bacterie of parasiet, juist niet via de ontlasting het lichaam verlaten.
  • Bij de apotheek is een speciale oplossing (ORS) te krijgen om naast vocht ook mineralen weer aan te vullen.
  • Was steeds goed je handen nadat je naar de wc bent geweest om besmetting van anderen te voorkomen.

Blijven de klachten?

Blijf je langer dan 4 weken last houden van je maag of darmen? Misschien kun je niet goed tegen een bepaald product of is er iets anders aan de hand, zoals het prikkelbare darm syndroom (PDS). Ga bij voorkeur niet zelf experimenteren. Als je zomaar bepaalde producten weglaat kunnen klachten verergeren. Ook kunnen hierdoor tekorten ontstaan aan bepaalde voedingsstoffen.

Ga naar je huisarts om samen uit te zoeken wat er aan de hand is. Je huisarts kan je eventueel ook doorverwijzen naar een diëtist.

sluiten
Wat helpt tegen verstopping (obstipatie)?

Heb je last van obstipatie (verstopping), of wil je voorkomen dat je obstipatie krijgt? De volgende voedingsadviezen kunnen helpen om verstopping tegen te gaan:

Eten volgens de Schijf van Vijf

Als je eet volgens de Schijf van Vijf, eet je verschillende vezelrijke producten en drink je voldoende. Bekijk in de Schijf van Vijf voor jou hoeveel en wat je elke dag nodig hebt.


De volgende adviezen zijn extra belangrijk om verstopping te voorkomen of op te lossen:

1. Genoeg vezels eten

Volkorenbrood, groente, fruit, noten en peulvruchten zijn goede bronnen van vezel. Vezels werken in de darm als een soort spons waardoor ze water opnemen. Zo zorgen ze voor een soepele ontlasting en geven volume aan de ontlasting. Ook zorgen vezels ervoor dat de darmen in beweging blijven. Bekijk tips om meer vezels te eten.

2. 1,5 tot 2 liter per dag drinken

Elke dag 1,5 tot 2 liter drinken helpt om verstopping tegen te gaan. Water, koffie en thee zijn een goede keuze. Omdat vezels vocht binden, kunnen ze namelijk alleen goed hun werk doen als je ook voldoende drinkt. Drink je te weinig, dan kan dat zorgen voor harde en droge ontlasting.

3. Genoeg bewegen

Door te bewegen komt ook de darm in beweging. Elke dag bewegen kan daarom helpen om obstipatie te voorkomen. Stevig wandelen, fietsen, stofzuigen, tuinieren: het telt allemaal mee. Meer beweegtips.

4. Poep niet ophouden

Als je moet, dan moet je. Negeer de aandrang niet. Het ophouden van ontlasting draagt bij aan verstopping. Neem voldoende tijd om naar het toilet te gaan, bijvoorbeeld na het ontbijt. Na een maaltijd komen de darmen in beweging en dat is een goed moment om naar de wc te gaan.

5. Eten op regelmatige tijden

Regelmatig eten stimuleert het regelmatig in beweging komen van de darmen. Onder regelmatig eten verstaan we om elke dag in elk geval ontbijt, lunch en avondeten te nemen en geen van deze maaltijden over te slaan. Een goed ontbijt is helemaal belangrijk. Neem bij voorkeur een groot, vezelrijk ontbijt. Dit zet de darmen in werking. Lees hoe een gezond ontbijt eruitziet.

Blijven de klachten?

Blijf je langer dan 4 weken last houden van je maag of darmen ondanks dat je bovenstaande adviezen hebt opgevolgd? Of heb je erg veel last van je klachten? Ga naar je huisarts om samen uit te zoeken wat er aan de hand is.

Misschien kun je niet goed tegen een bepaald product of is er iets anders aan de hand, zoals het prikkelbare darm syndroom (PDS). Ga bij voorkeur niet zelf experimenteren. Als je zomaar bepaalde producten weglaat kunnen klachten verergeren. Ook kunnen hierdoor tekorten ontstaan aan bepaalde voedingsstoffen.

Je huisarts kan je eventueel vezelpreparaten of medicijnen voorschrijven. Hij kan je ook doorverwijzen naar een diëtist.

sluiten

Staat jouw aandoening hier niet tussen?

In onze encyclopedie omschrijven we meer ziekten en aandoeningen, inclusief voedingsadviezen.